уве́нчаны
дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
уве́нчаны |
уве́нчаная |
уве́нчанае |
уве́нчаныя |
| Р. |
уве́нчанага |
уве́нчанай
уве́нчанае |
уве́нчанага |
уве́нчаных |
| Д. |
уве́нчанаму |
уве́нчанай |
уве́нчанаму |
уве́нчаным |
| В. |
уве́нчаны
уве́нчанага |
уве́нчаную |
уве́нчанае |
уве́нчаныя
уве́нчаных |
| Т. |
уве́нчаным |
уве́нчанай
уве́нчанаю |
уве́нчаным |
уве́нчанымі |
| М. |
уве́нчаным |
уве́нчанай |
уве́нчаным |
уве́нчаных |
Кароткая форма: уве́нчана.
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
уве́нчаны, см. увянча́ны;
◊ у. ла́ўрамі — уве́нчанный ла́врами
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уве́нчанный увянча́ны, уве́нчаны;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Лаўрэа́т ’званне, якое прысуджаецца за выдатныя заслугі ў галіне навукі, мастацтва і г. д.’, ’асоба, удастоеная такога звання’ (ТСБМ). Паходзіць з лац. laureātus ’увенчаны лаўрам’ < laurea ’лаўр, перамога, слава’ < laureus ’лаўровы’ < laurus ’лаўр’ (Слаўскі, 5, 78 з літаратурай). У бел. мову лексема, відаць, трапіла з рус., дзе з XIX ст. лічыцца запазычаннем з франц. lauréat (КЭСРЯ, 235). Да лаўр (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
манумента́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які ўражвае сваёй магутнасцю; велічны, грандыёзны. На нашых вачах з руін узнімаюцца манументальныя дамы, праспекты і вуліцы мяняюць напрамкі. Лобан. Грандыёзны ансамбль увенчаны манументальнай 13‑метровай фігурай савецкага воіна-вызваліцеля. «Маладосць». // перан. Вялікі, рослы, мажны (пра чалавека). Устаў з свайго месца манументальны Пацяроб і ўладна супакоіў публіку. Зарэцкі.
2. перан. Грунтоўны, глыбокі па зместу. Манументальная проза.
3. Выражаны ў грандыёзных формах. Манументальнае мастацтва. Манументальны жывапіс. □ У сваіх манументальных роспісах і пано мастак [Шагал] не адмаўляецца ад улюбёнай звычкі паказваць людзей у рэальным становішчы. Шматаў.
[Ад лац. monumentalis.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бакаля́р дзяк, дзячок; школьны настаўнік’ (Нас.); ст.-бел. бакаляр, бакалар, бокалар (з XVI ст.; Нас. гіст.; Гіст. лекс., 107, 222–223), гл. яшчэ Булыка, Запазыч. Укр. бакаля́р ’вучань, шкаляр, дзячок, бакалаўр’ (з XVI ст.). Відавочна, з польск. bakalarz, bakałarz (апошнюю форму адлюстроўвае ст.-бел. бакалар, ст.-укр. бакалар) < лац. baccalaureus (< baccā laureatus ’увенчаны лаўрам’). Гл. Цімчанка, 51; Брукнер, 12; Фасмер, 1, 109; Рыхардт, Poln., 32; Булыка, Запазыч., 35. Бел. бакала́ўр, рус., укр. бакала́вр з лац. baccalaureus (гл. Фасмер, 1, 109; Шанскі, 1, Б, 13–14).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лаўр (род. ла́ўра, (о древесине и собир.) ла́ўру) м. лавр;
◊ пажына́ць ла́ўры — пожина́ть ла́вры;
спачыва́ць на ла́ўрах — почива́ть на ла́врах;
ла́ўры (чые) спаць не даю́ць — ла́вры (чьи) спать не даю́т;
уве́нчаны ла́ўрамі — уве́нчанный ла́врами
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)