ты́цкаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).
Тое, што і тыкаць¹.
◊
Ты́цкаць у нос каму (каго-што) або кім-чым (разм., неадабр.) — непачціва папікаць, папракаць каго-н.
|| наз. ты́цканне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ты́цкаць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ты́цкаю |
ты́цкаем |
| 2-я ас. |
ты́цкаеш |
ты́цкаеце |
| 3-я ас. |
ты́цкае |
ты́цкаюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ты́цкаў |
ты́цкалі |
| ж. |
ты́цкала |
| н. |
ты́цкала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ты́цкай |
ты́цкайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
ты́цкаючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ты́цкаць несов., разг. ты́кать, сова́ть;
◊ т. у нос — ты́кать (сова́ть) в нос;
па́льцам т. — па́льцем ты́кать;
т. у во́чы — ты́кать в глаза́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ты́цкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Тое, што і тыкаць 1. Потым ловіць [бацька] вожыка, садзіць да сподачка, тыцкае яго мордачкаю ў малако. Сачанка. Мастак набіраў на пэндзаль фарбы і, як здавалася Веры, без разбору тыцкаў ім у палатно. Асіпенка.
•••
Пальцам (пальцамі) тыцкаць — тое, што і пальцам (пальцамі) паказваць (гл. паказваць).
Тыцкаць нос куды — тое, што і соваць нос куды (гл. соваць).
Тыцкаць пад нос каму — тое, што і соваць пад нос каму (гл. соваць).
Тыцкаць у вочы — тое, што і тыкаць у вочы (гл. тыкаць).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ты́цканне, ‑я, м.
Разм. Дзеянне паводле знач. дзеясл. тыцкаць — тыцнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ты́цнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Аднакр. да тыцкаць.
•••
Тыцнуць носам — указаць з мэтай павучання, звычайна ў рэзкай форме.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ты́цкала ‘падкалочаная малаком і мукой яечня’ (Сцяшк.), ты́цкало ‘смятана’ (Сцяшк. Сл.), ты́цкалка ‘мачанка’ (Жд. 2). Усе ўтвораны ад ты́цкаць ‘тыкаць, макаць’, гл. тыц.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тыц, выкл. у знач. вык.
Разм. Ужываецца паводле знач. дзеясл. тыцкаць — тыцнуць і тыцкацца. Я адрэзаў скібку хлеба, укусіў і, замест лыжкі, тыц канец гэтага самага нажа ў страву. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ты́катьI несов.
1. ты́каць; то́ркаць; (втыкать) утыка́ць; уто́ркваць;
ты́кать па́лкой в зе́млю ты́каць (то́ркаць) па́лкай у зямлю́;
2. (совать) со́ваць, ты́цкаць;
поросёнок ты́чет нос в коры́то парася́ ты́цкае лыч у кары́та;
ты́кать па́льцем на кого́-л. ты́цкаць па́льцам на каго́-не́будзь;
◊
ты́кать в нос (кому-л.) со́ваць (ты́цкаць) у нос (каму-небудзь).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
со́ваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Незак. да сунуць (у 1–5 знач.).
2. каго-што. Перамяшчаць, перасоўваць з месца на месца. Варушыць Аўгіня вілачнікам гаршкі, чапялой патэльню совае да вуголляў. Бядуля. Потым пасажыры совалі кашалёк нагамі, пакуль ён не апынуўся ў кутку, дзе стаяў безбілетны Віця. Якімовіч.
3. безас. Разм. Пра рэзкі боль. Совае ў калена.
•••
Соваць (сунуць, тыцкаць) нос куды — умешвацца ў што‑н., звычайна не ў сваю справу.
Соваць (тыцкаць) пад нос каму — даваць, паказваць што‑н. непачціва, абы-як.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)