Талы́х — імітатыў, перадае язду па няроўнай паверхні: талы́х‑талы́х‑талы́х (полац., Нар. лекс.), талы́хаць (талхъць) ’ісці кульгаючы’ (мёрск., там жа). Гукаперайманне, параўн. талалыхаць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
та́лы
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
та́лы |
та́лая |
та́лае |
та́лыя |
| Р. |
та́лага |
та́лай
та́лае |
та́лага |
та́лых |
| Д. |
та́ламу |
та́лай |
та́ламу |
та́лым |
| В. |
та́лы (неадуш.)
та́лага (адуш.) |
та́лую |
та́лае |
та́лыя (неадуш.)
та́лых (адуш.) |
| Т. |
та́лым |
та́лай
та́лаю |
та́лым |
та́лымі |
| М. |
та́лым |
та́лай |
та́лым |
та́лых |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Талха́ць ’штурхаць’ (шарк., ЛА, 2), ’запіхваць’ (красл., Сл. ПЗБ), талхану́ць ’стукнуць, ударыць’ (бярэз., Сл. ПЗБ). Гл. талахкаць ад імітатыва *талах, варыянт *талх побач з талых, гл. Параўн. таўхаць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тала́хкаць ’стукаць, грукаць’ (ТС), толоха́ты ’балбатаць, малоць языком’ (бяроз., Шатал.), талахну́ти ’крутануць; узбоўтаць’ (Клім.), тало́хнуцца ’штурхануць, стукнуцца’ (Ласт.). Ад гукапераймальнага імітатыва *талах (гл. талых), аналагічнага тарах, тарарах (гл.), першапачаткова, відаць, з талала́хаць, гл. Сюды ж талахлі́вы ’паспешлівы, неразважлівы’, талахава́ты ’дураслівы, нявытрыманы’ (Сцяшк. Сл.). Параўн. чэш. tlachati ’балбатаць, малоць языком’, славац. tláchať ’тс’, якія Махэк₂ (644) разглядае як “ch‑інтэнсівы” ад tlapati ’ступаць, крочыць’ (гл. толапень).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)