Сі́ты (сіе́ты) ‘гэты’ (беласт., Сл. ПЗБ), сі́тый ‘тс’ (кам., Ск. нар. мовы; ЛА, 2): сі́тый чолове́к, сі́та хата, сі́тэ дэ́рыво (кам., Жыв. сл.), сы́тэ ‘гэтае’: сы́тэ порося́ худэ́е (кам., Шатал.), сі́тэ, сы́тэ ‘гэта’ (Сл. Брэс.). Спалучэнне ўказальных займеннікаў, што ўзыходзяць да *sь і *tъ (гл. сей, той): ст.-бел. сій ‘гэты’ сцягнулася ў сі, аналагічна ты/тый < тъй, та < та́я, тэ < то́е або тэ́е (Карскі 2-3, 194, 213).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сі́та
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
сі́та |
сі́ты |
| Р. |
сі́та |
сі́т |
| Д. |
сі́ту |
сі́там |
| В. |
сі́та |
сі́ты |
| Т. |
сі́там |
сі́тамі |
| М. |
сі́це |
сі́тах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
сі́та-цадзі́лка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
сі́та-цадзі́лка |
сі́ты-цадзі́лкі |
| Р. |
сі́та-цадзі́лкі |
сі́таў-цадзі́лак |
| Д. |
сі́ту-цадзі́лцы |
сі́там-цадзі́лкам |
| В. |
сі́та-цадзі́лку |
сі́ты-цадзі́лкі |
| Т. |
сі́там-цадзі́лкай
сі́там-цадзі́лкаю |
сі́тамі-цадзі́лкамі |
| М. |
сі́це-цадзі́лцы |
сі́тах-цадзі́лках |
Крыніцы:
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
шу́рхаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Утвараць глухі, лёгкі гук; шапацець. Стружкі прыемна шурхаюць і прыемна пахнуць. Бядуля. Ціха шурхалі, вызвоньвалі сіты, сартуючы буйнае калянае збожжа. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сян (sian) ’гэты’ (Тур.). Форма м. р. указальнага займенніка *sь (гл. сей) у спалучэнні з *‑nъ (гл. ён), параўн. спалучэнне з іншым указальным займеннікам *tъ — сіты, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стой, ста, стэ, сты ‘гэты, гэта, гэтыя’ (драг., Сл. ПЗБ), стой ‘гэты; той’ (Сл. Брэс). Гл. сіты, збліжанае з той, та і г. д.; адносна пачатку слова гл. сь, сей.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)