Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сы́рны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
сы́рны |
сы́рная |
сы́рнае |
сы́рныя |
| Р. |
сы́рнага |
сы́рнай
сы́рнае |
сы́рнага |
сы́рных |
| Д. |
сы́рнаму |
сы́рнай |
сы́рнаму |
сы́рным |
| В. |
сы́рны (неадуш.)
сы́рнага (адуш.) |
сы́рную |
сы́рнае |
сы́рныя (неадуш.)
сы́рных (адуш.) |
| Т. |
сы́рным |
сы́рнай
сы́рнаю |
сы́рным |
сы́рнымі |
| М. |
сы́рным |
сы́рнай |
сы́рным |
сы́рных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
сы́рны сы́рный;
с. пах — сы́рный за́пах;
с. заво́д — сы́рный заво́д
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сы́рны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да сыру. Сырны пах. □ З-пад расцярушаных сырных крошак можна было прачытаць на .. рубчастым беразе [талеркі] славянскія літары. Баранавых. // Прыгатаваны з сыру, з сырам. Прысеў і .. [Рыгор] і заказаў шклянку гарбаты ды пару сырных бутэрбродаў. Гартны. // Які прызначаны, служыць для вырабу сыру. Сырная маса.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сыр, -у, мн. сыры́, -о́ў, м.
Харчовы прадукт, які робіцца з малака, заквашанага пэўным спосабам.
Плаўлены с.
Клінковы с.
Галандскі с.
◊
Плаваць (качацца) як сыр у масле — жыць у дастатку, раскошы.
|| памянш. сыро́к, -рка́, мн. -ркі́, -рко́ў, м.
|| прым. сы́рны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сы́рнік 1 ’ежа з тварагу, падобная з выгляду на аладку’ (ТСБМ, Касп., Нік. Очерки), ’блін з тварагом’ (Ласт., Вешт.), рус. сы́рник ’тс’. Да сырны < сыр, гл.
Сы́рнік 2 ’клінковы мяшочак, клінок (для прыгатавання сыру)’ (Сл. ПЗБ, Жд. 2, Сцяшк., Ян., Мат. Гом., Скарбы, Шатал.). Да сырны < сыр, гл.
Сы́рнік 3 ’садавіна’ (Барад.). Да сыры́ ў спецыфічным значэнні ’зялёны, няспелы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сі́ры ‘ціхі, спакойны’ (Сцяшк. Сл.), сюды ж, відаць, сы́рны ‘ўбогі (пра хату)’ (Нар. Гом.). Параўн. рус. си́рый, ст.-рус. сиръ ‘пакінуты, адзінокі’, чэш., славац. sirý ‘сіратлівы, асірацелы’, ст.-слав. сиръ ‘тс’. Гл. сірата. Да семантыкі параўн. вытворныя серб.-харв. сира̑к ‘служка; бедны, няшчасны чалавек’, балг. сира́к ‘бядняк; сірата’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сы́рніца 1 ’яда з сыру і топленага масла, спецыяльна прыгатаваная для мачання бліноў’ (ТСБМ), ’тварог з малаком, падрыхтаваны для доўгага захоўвання’ (віл., рас., Сл. ПЗБ; полац., Нар. сл.), ’парэзаны на кавалкі і залпы маслам сыр’ (мёрск., Нар. сл.; чэрв., Жд. 3). Да сы́рны < сыр, гл.
Сы́рніца 2 ’апошні тыдзень перад вялікім ластам’ (Некр. і Байк.). Параўн. рус. сы́рная неде́ля ’тс’, балг. си́рна неде́ля. Вынік семантычнай кандэнсацыі да сыры́ < сыр, гл. сырапосны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)