страката́ць, стракачу́, страко́чаш, страко́ча; стракачы́; незак.
Утвараць строкат (пра насякомых, птушак); утвараць рэзкія кароткія і частыя гукі (пра матор, кулямёт і пад.).
Стракаталі конікі.
Сарока стракоча.
Стракатаў аўтамат.
|| наз. страката́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
страката́ць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
стракачу́ |
страко́чам |
| 2-я ас. |
страко́чаш |
страко́чаце |
| 3-я ас. |
страко́ча |
страко́чуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
страката́ў |
страката́лі |
| ж. |
страката́ла |
| н. |
страката́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
стракачы́ |
стракачы́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
страко́чучы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
страката́ць несов., в разн. знач. стрекота́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
страката́ць, стракачу, стракочаш, стракоча; незак.
Утвараць строкат (пра некаторых насякомых, птушак). Блытаючыся, балбатаў цецярук і бесперастанку стракаталі конікі, пераскакваючы з травінкі на травінку і абтрасаючы, як жывое срэбра, кроплі расы. Пташнікаў. У глыбіні нечага надворка стракаталі і мільгалі белым воллем у нерухомым вішняку быстрыя сарокі. Адамчык. // Утвараць рэдкія кароткія і частыя гукі (пра матор, кулямёт і пад.). [Курт] нават не чуў, як стракатаў яго аўтамат, бо ўсё вухала, грымела, калацілася і мацней за ўсё, здавалася, білася сэрца. Сабаленка. Поле поўніцца жыццём — спорна і дробна стракоча жняярка. Мележ. // Хутка працаваць на чым‑н., што ўтварае строкат. Стракочуць [у фінаддзеле] арыфмометрамі, ляскаюць костачкамі лічыльнікаў, падрахоўваючы не толькі рублі, а і капейкі. Навуменка. Зіна стракатала на машыне, Люська чытала. Марціновіч. // перан. Разм. Хутка, бесперастанку гаварыць, балбатаць. — Шкада, панове, — стракатала Ядзя, — што ў нас есці няма. Новікаў. / у паэт. ужыв. І малы даверлівы шчыгол Аб сваіх прыгодах ёй [Галі] стракоча. Агняцвет.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Страката́ць ‘цвіркаць, трашчаць, траскатаць (пра насякомых і птушак)’ (ТСБМ, Сцяшк.; лудз., Сл. ПЗБ), ‘сакатаць’ (шуміл., Сл. ПЗБ), стракаце́ць ‘скрыпець’ (Сцяшк.). Параўн. укр. стрекота́ти, стрекоті́ти ‘тс’, рус. стрекота́ть ‘тс’. Гукапераймальнага паходжання, параўноўваюць з лац. strīdeō, strīdō ‘сіпець, скрыпець, трашчаць, гудзець, свісцець’, грэч. τρίξω, τέτρῑγα ‘шчабятаць, стракатаць’ і пад., і.-е. *(s)treig‑ ‘шыпець, трашчаць, гудзець’; гл. Праабражэнскі, 2, 395; Фасмер, 3, 774; Будзішэўска, Słown., 158; ЕСУМ, 5, 436–437.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
стрекота́ть несов., в разн. знач. страката́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
застраката́ць, ‑качу, ‑кочаш, ‑коча; зак.
Пачаць стракатаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стракану́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Аднакр. да стракатаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адстраката́ць, ‑качу, ‑кочаш, ‑коча; зак.
Скончыць, перастаць стракатаць. На палях адстракаталі жняяркі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Траката́ць (троко́чэ) ’стракатаць (пра сароку)’ (ельск., ЛА, 1). Да страката́ць (гл.), якое заснавана на гукаперайманні.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)