сто́гн
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
сто́гн |
сто́гны |
| Р. |
сто́гну |
сто́гнаў |
| Д. |
сто́гну |
сто́гнам |
| В. |
сто́гн |
сто́гны |
| Т. |
сто́гнам |
сто́гнамі |
| М. |
сто́гне |
сто́гнах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
стогн, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Жаласны енк, выкліканы болем або вялікім горам; выражэнне пакуты, адчаю.
Стогны хворых.
2. перан. Пра працяглы гук, шум, гул ад чаго-н.
Цяжкім стогнам аддалося рэха ва ўсіх канцах лесу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стогн (род. сто́гну) м., прям., перен. стон; стена́ние ср.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
стогн, ‑у, м.
1. Жаласны енк, выкліканы болем або вялікім горам; выражэнне пакуты, адчаю. [Гжэцкі] не пачуў майго стогну, калі паласавалі і калечылі цела, бо нават стогн быў бы таксама яго перамогай. Скрыган. Боты настойліва, глуха таўклі, не могучы дастаць з .. [Віці] нічога больш, апроч нейкага стогну. Брыль. Гарпіна павяла Ніну ў другі пакой і там пачала аперацыю. Адтуль чуліся стогны Ніны, прыгаворы Гарпіны. Галавач. // перан. Працяглы гук, шум, гул і пад. Раптам грымнула, нібы стрэл гарматы — «ггу-уухх», і цяжкім стогнам аддалося ва ўсіх канцах лесу. Дуброўскі. З-пад снежнага куродыму ўзняўся працяглы стогн паваленага дрэва-асілка. Бядуля.
2. перан. Скарга, нараканне. Перад кім, ой, кім Расчыню душу? Стогн бяды, нуды У думках заглушу? Купала. З кожных вуснаў людскіх Хоча вырвацца крык, Стогн збалелай душы. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
енк, е́нку, мн. -і, -аў, м.
Працяглы жаласны стогн, выкліканы болем або вялікім горам.
Працяглы е. вырваўся з грудзей.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
праця́жны, -ая, -ае.
Пра гукі: які гучыць павольна, цягуча.
П. стогн.
П. гудок.
Працяжная песня.
|| наз. праця́жнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
а⁴, выкл.
Перадае здзіўленне, здагадку, прыпамінанне, прыкрасць, абурэнне, пагрозу, жах, адчай, боль і інш.
А, як відненька!
А, Максім, вось не пазнаў...
А, папалася!
А-а-а, — даносіўся стогн.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сто́енасць, ‑і, ж.
Уласцівасць стоенага. Іржанне коней, стогн зямлі, Нямая стоенасць рыданняў... Гаўрусёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Квох ’пра квактанне, стогн’ (Нар. лекс.). Гл. квок.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ХВАРАВÍТЫ, -ая, -ае.
1. Які часта хварэе, схільны да хваробы.
Х. хлопчык.
2. Які з’явіўся ў выніку хваробы, які сведчыць аб хваробе.
Х. выгляд.
Х. стан.
3. Выкліканы болем.
Х. стогн.
4. перан. Перабольшаны, празмерны, ненатуральны.
Хваравітая падазронасць.
|| наз. хваравíтасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)