старшына́
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
старшына́ |
старшы́ны
старшыны́ |
| Р. |
старшыны́ |
старшы́н |
| Д. |
старшыне́ |
старшы́нам |
| В. |
старшыну́ |
старшы́н |
| Т. |
старшыно́й
старшыно́ю |
старшы́намі |
| М. |
старшыне́ |
старшы́нах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
старшына́, -ы́, мн. -шы́ны і (з ліч. 2, 3, 4) -шыны́, -шы́н, м.
1. У некаторых арміях званне малодшага начальніцкага саставу і ваенна-марскога флоту, а таксама асоба, якая мае гэтае званне.
С. роты.
2. (уст.). Выбарная асоба, якая кіравала справамі якой-н. саслоўнай арганізацыі, аб’яднання і пад.
Валасны с.
|| прым. старшы́нскі, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
старшына́ м., воен., ист. старшина́;
с. ро́ты — старшина́ ро́ты;
валасны́ с. — волостно́й старшина́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
старшына́, ‑ы; мн. ‑шыны, ‑шын; м.
1. Самае высокае званне малодшага начальніцкага саставу Савецкай Арміі і ваенна-марскога флоту. Старшына роты. // Асоба, якая мае гэтае званне.
2. Уст. Да рэвалюцыі — выбарная асоба, якая кіравала справамі якой‑н. саслоўнай арганізацыі, прафесійнага аб’яднання і пад. Валасны старшына.
•••
Вайсковы старшына — да рэвалюцыі — афіцэрскі чын у казацкіх войсках Расіі, які адпавядаў падпалкоўніку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
старшина́
1. в разн. знач. старшыня́, -ні́ м.;
2. (воинское звание) старшына́, -ны́ м.;
старшина́ ро́ты старшына́ ро́ты.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Старшыня́ ‘кіраўнік; асоба якая старшынствуе’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Гарэц., Касп., Бяльк.), старшыня́, старшына́ ‘тс’ (Ласт.), старшына́ ‘тс’ (ТС). Вытворнае ад старшы ‘старэйшы’, формы ступені параўнання да стары (гл.). Паводле Карскага (1, 323), канчатак слова ‑іна быў заменены на ‑іня пад уплывам слоў тыпу вышыня́, шырыня́ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прыхра́пваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Разм. Злёгку, нямоцна храпці; пахрапваць. Дружна [саплі] хлопцы, прыхрапваў старшына. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запальні́ца, ‑ы, ж.
Тое, што і запальнічка. Захінаючы ад ветру трафейную запальніцу, старшына згорбіўся, каб прыкурыць. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тэ́рмас, ‑а, м.
Пасудзіна асобай будовы, якая засцерагае змешчанае ў ёй ад астывання або награвання. Прыйшоў пануры старшына і аб’явіў, што падвезлі тэрмасы з абедам. Мележ.
[Ад грэч. thermos — гарачы, цёплы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
караво́кі, ‑ая, ‑ае.
Які мае карыя вочы. На прыпынку ў калідоры вагона паяўляецца першы прадстаўнік чэхаславацкага народа, дабрадушны, крыху паўнаваты для сваіх маладых год, каравокі старшына-пагранічнік з папкай пад пахай. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)