спадаро́жнік
‘нябеснае цела; касмічны апарат’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
спадаро́жнік |
спадаро́жнікі |
| Р. |
спадаро́жніка |
спадаро́жнікаў |
| Д. |
спадаро́жніку |
спадаро́жнікам |
| В. |
спадаро́жнік |
спадаро́жнікі |
| Т. |
спадаро́жнікам |
спадаро́жнікамі |
| М. |
спадаро́жніку |
спадаро́жніках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
спадаро́жнік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Чалавек, які знаходзіцца ў дарозе разам з кім-н.
Мой с. — вясёлы чалавек.
2. перан. Тое, што спадарожнічае чаму-н., з’яўляецца разам з чым-н.
Сырое надвор’е — с. прастудных захворванняў.
3. Нябеснае цела, якое рухаецца вакол планеты, зоркі.
С.
Зямлі — Месяц.
4. Касмічны апарат, які запускаецца ў касмічную прастору з дапамогай ракетных установак.
Запусціць с.
|| ж. спадаро́жніца, -ы, мн. -ы, -ніц (да 1 знач.).
|| прым. спадаро́жнікавы, -ая, -ае (да 4 знач.; спец.) і спадаро́жніцкі, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спадаро́жнік
‘асоба’
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
спадаро́жнік |
спадаро́жнікі |
| Р. |
спадаро́жніка |
спадаро́жнікаў |
| Д. |
спадаро́жніку |
спадаро́жнікам |
| В. |
спадаро́жніка |
спадаро́жнікаў |
| Т. |
спадаро́жнікам |
спадаро́жнікамі |
| М. |
спадаро́жніку |
спадаро́жніках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
спадаро́жнік м.
1. в разн. знач. спу́тник; попу́тчик;
мае́ ~кі — мои́ спу́тники (попу́тчики);
спадаро́жнік жыцця́ — спу́тник жи́зни;
2. (о небесных телах) спу́тник;
шту́чны спадаро́жнік Зямлі́ — иску́сственный спу́тник Земли́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спадаро́жнік, ‑а, м.
1. Чалавек, які ідзе або едзе разам з кім‑н., знаходзіцца разам у дарозе. За кінатэатрам Ніна Міхайлаўна сустрэла суседа. — Ну, цяпер у мяне ўжо ёсць спадарожнік да самага дома. Капусцін. У будзень .. спадарожнікаў не было і, вяртаючыся, Лёня стаяў у кузаве трохтонкі адзін. Брыль. Прахожыя азіраюцца на майго вельмі гаваркога спадарожніка і ўсміхаюцца. Каршукоў. // Той, хто разам з кім‑н. ідзе жыццёвай дарогай. А тыдзень назад .. [будаўнікі] не ведалі, што недзе жывуць такія цудоўныя іх равеснікі, што яны стануць неразлучнымі сябрамі, а можа і спадарожнікамі на ўсё жыццё. Грахоўскі. Прызнацца гэтаму чалавеку, які добра ведаў Юзіка, што яна [Люба] ўжо знайшла сабе новага спадарожніка, у яе не хапіла мужнасці. Васілевіч. // Тое, што пастаянна неабходна каму‑н. Кніга! Яна ўваходзіць у жыццё чалавека яшчэ ў маленстве і назаўсёды становіцца яго верным сябрам і надзейным спадарожнікам. Рунец.
2. Тое, што неразрыўна звязана з чым‑н., спадарожнічае чаму‑н. Баявая, бунтарская песня стала пастаянным спадарожнікам Ільіча. «ЛіМ». Рашучасць і валявая вытрымка заўсёды былі спадарожнікамі гераізму. Кулакоўскі. Імя, імя па бацьку, прозвішча — гэта сталыя спадарожнікі чалавека на працягу ўсяго жыцця. Бірыла. // Тое, што расце разам з чым‑н., знаходзіцца каля чаго‑н., сустракаецца разам з нечым. Кукуруза — спадарожнік іншых збожжавых у севазвароце. Спадарожнік нафты — прыродны газ.
3. перан. Той, хто часова і толькі знешне далучаецца да якога‑н. грамадска-палітычнага руху.
4. Нябеснае цела, якое рухаецца вакол планеты, зоркі. Спадарожнік Зямлі — Месяц.
•••
Карабель-спадарожнік гл. карабель.
Штучны спадарожнік — аўтаматычная касмічная станцыя або касмічны карабель, ці якое‑н. іншае штучнае касмічнае цела, якое круціцца вакол нябесных цел Сонечнай сістэмы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
карабе́ль-спадаро́жнік
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
карабе́ль-спадаро́жнік |
караблі́-спадаро́жнікі |
| Р. |
карабля́-спадаро́жніка |
караблёў-спадаро́жнікаў |
| Д. |
караблю́-спадаро́жніку |
карабля́м-спадаро́жнікам |
| В. |
карабе́ль-спадаро́жнік |
караблі́-спадаро́жнікі |
| Т. |
караблём-спадаро́жнікам |
карабля́мі-спадаро́жнікамі |
| М. |
караблі́-спадаро́жніку |
карабля́х-спадаро́жніках |
Крыніцы:
nazounik2008,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
метэаспадаро́жнік, ‑а, м.
Спец. Штучны спадарожнік, прызначаны для метэаралагічных назіранняў; метэаралагічны спадарожнік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сатэлі́т
‘дзяржава; спадарожнік планеты’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
сатэлі́т |
сатэлі́ты |
| Р. |
сатэлі́та |
сатэлі́таў |
| Д. |
сатэлі́ту |
сатэлі́там |
| В. |
сатэлі́т |
сатэлі́ты |
| Т. |
сатэлі́там |
сатэлі́тамі |
| М. |
сатэлі́це |
сатэлі́тах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
попу́тчик прям., перен. спадаро́жнік, -ка м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
саты́р, -а, мн. -ы, -аў, м.
У грэчаскай міфалогіі: ніжэйшае бажаство ў выглядзе істоты з хвастом, рагамі і казлінымі нагамі, распусны спадарожнік бога віна і весялосці Дыяніса.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)