сме́рч
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
сме́рч |
сме́рчы |
| Р. |
сме́рчу |
сме́рчаў |
| Д. |
сме́рчу |
сме́рчам |
| В. |
сме́рч |
сме́рчы |
| Т. |
сме́рчам |
сме́рчамі |
| М. |
сме́рчы |
сме́рчах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
смерч, -у, мн. -ы, -аў, м.
Моцны віхор, які падымае ўверх і круціць слуп вады, пяску, пылу.
С. на моры.
|| прым. сме́рчавы, -ая, -ае.
С. слуп.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
смерч (род. сме́рчу) м. смерч
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
смерч смерч, род. сме́рчу м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
смерч, ‑у, м.
Моцны віхар, які падымае ўгору і круціць слуп вады, пяску, пылу. Смерч на моры. □ Вясной падняўся над Закружжам чорны слуп смерчу, прайшоў па гародах, вырываючы з зямлі дрэвы, камяні. Асіпенка. // Пра што‑н., падобнае на смерч. Вогненны смерч. □ Гэта зноў машкара. Шэрым смерчам узнімаецца яна высока ў неба. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тромб², -у, мн. -ы, -аў, м.
Смерч над сушай з моцным ветрам, ападкамі і навальніцай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тро́мб
‘смерч’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
тро́мб |
тро́мбы |
| Р. |
тро́мбу |
тро́мбаў |
| Д. |
тро́мбу |
тро́мбам |
| В. |
тро́мб |
тро́мбы |
| Т. |
тро́мбам |
тро́мбамі |
| М. |
тро́мбе |
тро́мбах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
тромб 1, ‑а, м.
Згустак крыві, які ўтвараецца ў крывяносных сасудах.
[Грэч. thrómbos — згустак.]
тромб 2, ‑у, м.
Смерч над сушай з моцным ветрам, ападкамі і навальніцай.
[Ад іт. tromba — труба.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тарна́да ’назва смерчаў у ЗША’ (ТСБМ). Культурнае запазычанне новага часу праз англ. tornado ’тс’ з ісп. tornado ’смерч, моцны вецер’ < tronada ’навальніца’ < tronar ’грымець’. Слова tronada ’навальніца’ трансфармавалася пад уплывам іспанскага дзеепрыметніка tornado < tornar ’круціцца’, які звязваюць з лац. tornare ’абточваць’ (Голуб-Ліер, 446; ЕСУМ, 5, 605–606).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сморг ‘летні час, гарачая пара’ (Нас.), ‘пільная праца’ (Бяльк.), сморк ‘гарачая летняя пара’ (Бяльк.). Няясна. Магчыма, да смо́ргаць, смарга́ць ‘тузаць, торгаць, шморгаць’, адсюль ‘тое, што непакоіць, прымушае спяшацца’. Параўн. таксама ст.-бел. сморкъ (сморщъ) ‘хмара, смерч’ (Ст.-бел. лексікон), якое збліжаецца з морак ‘змрок’ і далей з марока ‘клопаты, цяжар; нешта заблытанае’ (гл.), чэш. smršt ‘віхор’ і ўсх.-слав. сморч ‘дождж, віхура’. Апошняе Брукнер (503) параўноўвае з рус.-ц.-слав. смркати ‘уцягваць, усмоктваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)