секу́нда, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -ку́нд і -аў, ж.

1. Адзінка вымярэння часу, роўная 1/60 часткі мінуты ў Міжнароднай сістэме адзінак.

2. У матэматыцы: адзінка вымярэння вуглоў, роўная 1/3600 часткі градуса.

3. У музыцы: інтэрвал шырынёй у дзве ступені.

Малая с.

Вялікая с.

◊

Адну секунду! — вельмі нядоўга.

|| прым. секу́ндны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

секу́нда

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. секу́нда секу́нды
Р. секу́нды секу́нд
Д. секу́ндзе секу́ндам
В. секу́нду секу́нды
Т. секу́ндай
секу́ндаю		 секу́ндамі
М. секу́ндзе секу́ндах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

секу́нда ж., в разн. знач. секу́нда

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

секу́нда ж.

1. (единица времени) секу́нда, -ды ж.;

2. (часть минуты — градуса) секу́нда, -ды ж.;

3. муз. секу́нда, -ды ж.;

4. перен. (очень недолго) хвілі́на, -ны ж., хвілі́нка, -кі ж.; адзі́н мо́мант;

сию́ секу́нду за́раз, за́раз жа;

одну́ секу́нду адну́ хвілі́ну (хвілі́нку).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

секу́нда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

1. Адзінка вымярэння часу, роўная 1/60 часткі мінуты. Кожны з нас Працы час Да секунд разлічыў, Толькі б болей зрабіць для любімай Радзімы! Панчанка. // Вельмі кароткі адрэзак часу, імгненне. І вось праз секунду, а можа праз дзве Трапечацца лешч на вільготнай траве. Глебка.

2. Адзінка вымярэння вуглоў, дуг, роўная 1/3600 градуса, якая на пісьме абазначаецца значком ″ зверху лічбы справа.

3. У музыцы — другая ступень дыятанічнай гамы, а таксама інтэрвал паміж двума суседнімі гукамі гэтай гамы.

4. Другі інструмент і яго партыя ў аркестры. Скрыпка-секунда. Кларнет-секунда.

[Ад лац. secunda — другая, наступная.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Секу́нда ‘шасцідзесятая частка мінуты’ (ТСБМ). Позняе запазычанне праз польск. sekunda ці рус. секу́нда, што ўзыходзяць да новалац. secunda, скарочанага з лац. pars minuta secunda літаральна ‘іншая меншая частка’ ў адносінах да мінуты; лац. secundus ‘другі’, г. зн. ‘наступны’ паходзіць ад дзеяслова sequī ‘ісці па слядах’ (Сной₂, 646; Глухак, 543).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ампе́р-секу́нда

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. ампе́р-секу́нда ампе́р-секу́нды
Р. ампе́р-секу́нды ампе́р-секу́нд
Д. ампе́р-секу́ндзе ампе́р-секу́ндам
В. ампе́р-секу́нду ампе́р-секу́нды
Т. ампе́р-секу́ндай
ампе́р-секу́ндаю		 ампе́р-секу́ндамі
М. ампе́р-секу́ндзе ампе́р-секу́ндах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ват-секу́нда

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. ват-секу́нда ват-секу́нды
Р. ват-секу́нды ват-секу́нд
ват-секу́ндаў
Д. ват-секу́ндзе ват-секу́ндам
В. ват-секу́нду ват-секу́нды
Т. ват-секу́ндай
ват-секу́ндаю		 ват-секу́ндамі
М. ват-секу́ндзе ват-секу́ндах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ват-секу́нда ж., эл. ватт-секу́нда

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ампе́р-секу́нда ж., физ. ампе́р-секу́нда

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)