решето́ рэ́шата, -та ср., мн. рашо́ты, род. рашо́т;

◊

носи́ть во́ду решето́м погов. насі́ць ваду́ ў рэ́шаце (рэ́шатам);

голова́ как решето́ галава́ як рэ́шата;

чудеса́ в решете́ цу́ды ў рэ́шаце.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прасе́яцца сов. (сквозь сито, решето) просе́яться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прасе́яць сов. (сквозь сито, решето) просе́ять; (через грохот — ещё) прогрохоти́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прасе́йваць несов. (сквозь сито, решето) просе́ивать, просева́ть; (через грохот — ещё) грохоти́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Рэ́шата 1 ’прылада для прасейвання мукі ў выглядзе шырокага абруча з сеткай’ (ТСБМ, Бяльк., Касп., Сл. ПЗБ), ’надзвычай рэдкае сіта’ (Янк. Мат.), рэ́шато ’рэшата’ (Сцяшк.), рэшэто, рышыто ’тс’ (Сл. Брэс.), рэшота, рэшото, рэшэто ’тс’ (ТС); сюды ж рэшатнік ’хто вырабляе рашоты’ (Сл. ПЗБ). Укр. ре́шето, рус. решето, польск. rzeszoto, палаб. rîsetü, в.-луж. ŕešo, чэш. řešeto, славац. rešeto, славен. rešétọ, серб., харв. решѐто, макед. решето, балг. реше́то. Прасл. *rešeto. Паводле асноўнай семантычнай прыметы (’рэдкае перапляценне’) часта звязваюць з асновай *rěch‑ (параўн. рус. прореха, бел. прарэх) < *rěd‑ch < rědъkъ ’рэдкі’ (Праабражэнскі, 2, 237; Брукнер, 476; Чарных, 2, 115). На карысць гэтай версіі можна прывесці літ. rẽtis ’рэдкасць; рэшата’. Але Фасмер, прымаючы гэтую версію ў семантычных адносінах, лічыць неверагодным вывядзенне прасл. *rešeto ад *rědъkъ, паколькі давялося б прымаць чаргаванне галосных у першым складзе. Паводле іншай версіі, прасл. *rešeto суадносяць з літ. rezgu, regti ’плесці, вязаць’, лат. režģis ’сетка; краты’ (Махэк₂, 530). Фасмер лічыць такое параўнанне неапраўданым фанетычна (Фасмер, 3, 479). А паводле Куркінай, на славянскай глебе і.-е. корань *rezg‑ перанёс некаторыя змены, пры якіх меў месца пераход zg > sk > x/š (Куркіна, Этимология–1974, 54).

Рэ́шата 2 рэшота, рэшото, рэшэто ’стаўная рыбалоўная пастка’ (ТС). Да рэшата 1 (гл.) паводле знешняга падабенства, паколькі гэтая прылада мае выгляд рэдкай сеткі з абручамі.

Рэ́шата 3 (рэшэто) ’рашэтнік, падрашэтнік (грыб)’ (ТС). Гл. рашэтнік.

Рэ́шата 4 (рэшэто) ’гульня, падобная да гульні ў класы’ (ТС). Да рэшата 1 (гл.), паколькі для гэтай гульні на зямлі крэсляць лініі, якія утвараюць рэдкую сетку.

Рэ́шата 5 астр. ’сітцо (Вялікая Мядзведзіца)’ (Сл. ПЗБ), астрав. ’Пляяды’ (Федар., 1, 150). Паводле легенды, тры каралі пакінулі сіта, з якога сыпалі авёс сваім коням, разам з дарункамі для Ісуса. Гэтым сітам карысталася Божая Маці, а пасля ўзнясення на неба, павесіла яго сярод зорак. Паводле Купішэўскага ў балтаў і фінаў назва гэтага сузор’я мае семантыку ’сіта’ (Władysław Kupiszewski. Polskie słownictwo z zakresu astronomii i miar czasu. Warszawa, 1974. S. 99).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

рэ́шата ср. (мн. рашо́ты, род. рашо́т) решето́;

◊ галава́ як р. — дыря́вая голова́;

цу́ды ў рэ́шаце — чудеса́ в решете́;

насі́ць ваду́ рэ́шатам (у рэ́шаце) — погов. носи́ть во́ду решето́м

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

падвярну́ць сов.

1. подверну́ть;

п. нагу́ — подверну́ть но́гу;

2. сверну́ть (к чему-л.);

п. да га́нка — сверну́ть к крыльцу́;

3. повороши́ть, пошевели́ть;

п. се́на — повороши́ть (пошевели́ть) се́но;

4. безл. (о тошноте и т.п.) подступи́ть, подкати́ть;

5. (пад што) положи́ть; накры́ть (чем);

п. пад рэ́шата — положи́ть под решето́; накры́ть решето́м

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)