ра́ць
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ра́ць |
ра́ці |
| Р. |
ра́ці |
ра́цей
ра́цяў |
| Д. |
ра́ці |
ра́цям |
| В. |
ра́ць |
ра́ці |
| Т. |
ра́ццю |
ра́цямі |
| М. |
ра́ці |
ра́цях |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
раць ж., уст., поэт. рать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
раць, ‑і, ж.
Уст., паэт.
1. Войска, ваенны атрад. За справу святую свабоды і чэсці Ідзе незлічоная, дужая раць. Броўка. Імкнуць палкі, ідуць байцы Чырвонай слаўнай раці, Свабоду, мір, як іх ганцы, Прыносяць кожнай хаце. Колас. // перан.; каго-чаго ці якая. Разм. Пра вялікі натоўп, пра вялікую колькасць каго‑, чаго‑н. Пра што .. [Кастусь] напісаў бы? Ну, вядома, пра лясных жаваранкаў.. Пра Нёман і квяцістыя лугі, калі на іх выходзіць раць дужых касцоў. С. Александровіч. Жанчыны пятай брыгады, убачыўшы гэтую раць [калгасніц], ад здзіўлення анямелі. Дуброўскі.
2. Бітва, вайна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Раць ’войска, ваенны атрад; бітва, вайна’ (ТСБМ, Сержп. Казкі). Параўн. рус. рать, укр. рать ’бітва, змаганне; войска’, серб.-харв. ра̏т ’вайна’, балг. рат ’вайна; войска’, ст.-слав. рать ’бітва, бой, барацьба, вайна’. Прасл. *ratь выводзіцца з і.-е. *rō‑ti‑s (Глухак, 519), параўн. ст.-інд. ṛtìs ’напад’, авест. ərətiš ’энергія’, грэч. ἔρις ’спрэчка, спаборніцтва’, ст.-в.-ням. ernust, с.-в.-ням. ernest ’барацьба, сур’ёзнасць’, лат. erroties ’злавацца’. Гл. таксама ра́таваць, ратны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хітры́ць, -ру́, -ры́ш, -ры́ць; -ры́м, -рыце́, -ра́ць; незак.
Праяўляць хітрасць.
Не трэба х.
|| зак. схітры́ць, -ру́, -ры́ш, -ры́ць; -ры́м, -рыце́, -ра́ць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чапуры́ць, -ру́, -ры́ш, -ры́ць; -ры́м, -рыце́, -ра́ць; незак., каго-што (разм.).
Прыхарошваць, прыбіраць.
|| зак. прычапуры́ць, -ру́, -ры́ш, -ры́ць; -ры́м, -рыце́, -ра́ць; -пу́раны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мудры́ць, -ру́, -ры́ш, -ры́ць; -ры́м, -рыце́, -ра́ць; незак. (разм.).
Тое, што і мудраваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рать ист., поэт. раць, род. ра́ці ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
раз’яры́ць, -ру́, -ры́ш, -ры́ць; -ры́м, -рыце́, -ра́ць; раз’я́раны; зак., каго.
Прывесці ў ярасць.
Р. звера.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перахітры́ць, -ру́, -ры́ш, -ры́ць; -ры́м, -рыце́, -ра́ць; -хітраны; зак., каго (што).
Перамагчы хітрасцю, абхітрыць.
П. ворага.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)