ра́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены; зак. і незак., каго-што.
1. Нанесці (наносіць) рану каму-н.
Р. руку.
2. перан. Прычыніць (прычыняць) каму-н. душэўны боль, пакуты.
Р. чулае сэрца.
|| наз. ране́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ра́ніць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ра́ню |
ра́нім |
| 2-я ас. |
ра́ніш |
ра́ніце |
| 3-я ас. |
ра́ніць |
ра́няць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ра́ніў |
ра́нілі |
| ж. |
ра́ніла |
| н. |
ра́ніла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ра́нь |
ра́ньце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
ра́нячы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ра́ніць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ра́ню |
ра́нім |
| 2-я ас. |
ра́ніш |
ра́ніце |
| 3-я ас. |
ра́ніць |
ра́няць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ра́ніў |
ра́нілі |
| ж. |
ра́ніла |
| н. |
ра́ніла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ра́нь |
ра́ньце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
ра́ніўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ра́ніць сов. и несов., прям., перен. ра́нить;
яго́ ра́ніла пад Сталінгра́дам — безл. его́ ра́нило под Сталингра́дом;
ця́жкія ўспамі́ны ра́няць яго́ сэ́рца — тяжёлые воспомина́ния ра́нят его́ се́рдце
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ра́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак. і незак., каго-што.
1. Нанесці (наносіць) рану (раны). Дзед .. падышоў да стала, схапіў нож і глыбока раніў сабе руку. Зуб. — Супрончыку плячо ранілі... — Андрыян уздыхнуў. — Па маёй віне прастрэлілі... Марціновіч. / у безас. ужыв. У апошнія дні вайны Мішу раніла, летам ён выпісаўся са шпіталя, прыехаў у родны горад і не застаў ні бацькоў, ні знаёмых. Карпюк.
2. перан. Прычыніць (прычыняць) каму‑н. душэўны боль, пакуты. У хаце настала тая жалобная хвіліна, якая раніць болем кожнае чулае сэрца. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ра́ніць 1 ’параніць’ (ТСБМ, Стан., Сл. ПЗБ), ра́ніцца ’атрымаць раненне’ (ТС), ст.-бел. ранити ’раніць’. Гл. рана 1.
Ра́ніць 2 ’сцвярджаць, што яшчэ рана’ (Нас.), ра́ніцца ’прыходзіць, рабіць раней вызначанага часу’ (Нас., Касп.; ашм., Стан.), сюды ж, магчыма, рані́ць ’не ў тэрмін нарадзіць’ (Сл. ПЗБ), рані́цца ’рана што-небудзь рабіць’ (там жа). Гл. рана 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ра́нить прям., перен.
1. сов. ра́ніць, пара́ніць;
2. несов. ра́ніць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пора́нить сов., разг. пара́ніць, ра́ніць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
джа́ліць, -лю, -ліш, -ліць; незак., каго-што.
1. Раніць, упівацца джалам, кусаць (пра насякомых, змей).
Пчолы джаляць.
2. перан. Раніць крыўднымі словамі, колкімі заўвагамі.
Крытычныя выказванні джалілі яго, выводзілі з раўнавагі.
|| зак. уджа́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены.
Уджаліла змяя.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пара́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены; зак., каго-што.
1. Нанесці рану каму-н., раніць каго-, што-н.
Яго параніла (безас.) асколкам снарада.
П. руку.
П. душу каму-н. (перан.).
2. Раніць усіх, многіх або нанесці раны каму-н. у многіх месцах.
П. усё цела.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)