пы́рсканне
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
пы́рсканне |
| Р. |
пы́рскання |
| Д. |
пы́рсканню |
| В. |
пы́рсканне |
| Т. |
пы́рсканнем |
| М. |
пы́рсканні |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пы́рсканне ср. бры́згание, пры́скание
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пы́рсканне, ‑я, н.
Дзеянне паводле дзеясл. пырскаць (у 1–3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пы́рскацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак., чым.
1. Пакрываць сябе пырскамі чаго-н.
П. адэкалонам.
2. Пырскаць на каго-н., адзін на аднаго ці вакол сябе.
П. вадой.
|| зак. папы́рскацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. пы́рсканне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пы́рскаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. чым. Раскідаць кроплі вадкасці, дробныя часцінкі чаго-н.
П. слінай ад злосці (злавацца, быць раз’юшаным). Шнур пырскаў іскрамі.
2. каго-што чым або што на каго-што. Рассейваць дробныя пырскі дзе-н., абліваць дробнымі пырскамі.
П. духамі.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разлятацца пырскамі (кроплямі і пад.); ліцца струменем, з сілай.
Фантан пырскае.
Гразь пырскае з-пад капытоў.
Кроў пырскае з раны.
Пырскае злосць (перан.).
4. Смяяцца (не стрымаўшыся або ў адказ на што-н. смешнае).
П. у кулак (хаваючы смех).
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Разбягацца імкліва, адразу.
П. у розныя бакі.
|| зак. пы́рснуць, -ну, -неш, -не; -ні́, напы́рскаць, -аю, -аеш, -ае (чым або што на каго-што; да 2 знач.) іпапы́рскаць, -аю, -аеш, -ае.
Пырснулі слёзы.
Пырснуць ад смеху.
Дзеці пырснулі ўрассыпную.
|| наз. пы́рсканне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бры́зганье пы́рсканне, -ння ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сбры́згивание пы́рсканне, -ння ср., апы́рскванне, -ння ср.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кропле́ние крапле́нне, -ння ср.; пы́рсканне, -ння ср.; см. кропи́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спры́скивание ср.
1. апы́рскванне, -ння ср., пы́рсканне, -ння ср., спы́рскванне, -ння ср.;
2. замо́чка, -кі ж., замо́чванне, -ння ср.; см. спры́скивать;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Плі́скаць ’выплюхваць, праліваць вадкасць праз край’, плюнуць ’праліць праз край’, ’плёснуць, пляснуць, трохі праліць’, плюханне ’праліванне праз край пасудзіны’, пліску́чы ’невыгодны з-за адхоністых краёў посуд дня нашэння вадкасці’ (Нас.), плюскаць ’разліць’ (Яруш.), пліскагща ’плюхацца’ (Мік.), рус. смал. плистть ’пырскаць’, серб.-харв. плиска ’усплёск вады, калі ў яе кідаюць каменьчыкі’, балг. плисвам, плискам ’плёскаць, пырскаць, плюхаць’, макед. плиска ’тс’. Гукапераймальнае. Параўн. плісь! — пра імгненнае праліццё вадкасці праз край (Нас.). Сюды ж пляскацца ’пырскацца’ (жыле, Мат. Гом.; Жыв. сл.), плыскатыся, плэскатысь ’тс’ (пін., З нар. сл.; драг., Нар. лекс.), плісконіна ’плёханне, пырсканне’ (ТС), плюснуць ’лінуць, плюхнуць’ (Сцяшк. Сл.), пліскаi̯ (гл.). Гл. Смаль-Стоцкі, Приміт., 169; Куркіна (Этимология–1981, 15) бачыць тут комплекс /?/-, варыянт зыходнага кораня *реІ‑/*роі‑ з чаргаваннем *pliskati/*plixati, гл. плюхаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)