праці́ўны, -ая, -ае (разм.).
Вельмі непрыемны, агідны.
Праціўная істота.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
праці́ўны
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
праці́ўны |
праці́ўная |
праці́ўнае |
праці́ўныя |
| Р. |
праці́ўнага |
праці́ўнай
праці́ўнае |
праці́ўнага |
праці́ўных |
| Д. |
праці́ўнаму |
праці́ўнай |
праці́ўнаму |
праці́ўным |
| В. |
праці́ўны (неадуш.)
праці́ўнага (адуш.) |
праці́ўную |
праці́ўнае |
праці́ўныя (неадуш.)
праці́ўных (адуш.) |
| Т. |
праці́ўным |
праці́ўнай
праці́ўнаю |
праці́ўным |
праці́ўнымі |
| М. |
праці́ўным |
праці́ўнай |
праці́ўным |
праці́ўных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
праці́ўны
1. разг. проти́вный; га́дкий; отврати́тельный;
2. обл. упря́мый, стропти́вый
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
праці́ўны, ‑ая, ‑ае.
Разм. Непрыемны, агідны, брыдкі. — І вось жа ведаеш, усведамляеш усё гэта і тым не меней робіш тое, ад чаго потым становішся праціўным сам сабе. Колас. Чорныя кропкі пылу ў гэтай шчэці рабілі яго яшчэ больш праціўным. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Праці́ўны ’супрацьлеглы’, ’непрыемны’ (Нас., Ян.), ’хітры, брыдкі’ (віл., Сл. ПЗБ), проці́ўны ’ўпарты’ (ТС), проціўно́та ’ўпіра’ (ТС). Рус. проти́вный ’супрацьлеглы; непрыемны; брыдкі; упарты’, укр. проти́вний ’тс’, польск. przeciwny ’супрацьлеглы; той, хто працівіцца’, чэш. protivný, славац. protivný ’супрацьлеглы’, серб.-харв. про̏тиван ’супрацьлеглы; той, хто працівіцца’, славен. protíven ’тс’, балг. проти́вен ’тс’, макед. противен ’супрацьлеглы; непрыемны’. Прасл. *protivъnъ, дэрыват з суф. ‑ъnъ ад прасл. *protivъ (гл. проці).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
то́шный разг.
1. мо́ташны; ну́дны, нудлі́вы;
2. перен. праці́ўны, агі́дны.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Праціве́нь ’ток у гумне’ (віл., паст., Сл. ПЗБ). Рус. наўг. про́тивень ’свіран насупраць хаты’. Да проціў; семантычная матывацыя паводле прасторавай арыентацыі.
Праці́вень, праці́ўнік ’непрыяцель’ (ТСБМ, Янк. 3.), ’праціўны’ (Касп.). Параўн. рус. проти́вень ’вецер у твар’, проти́вник ’непрыяцель’. Дэрываты ад проціў, праціўны з рознымі суфіксамі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
супроти́вный
1. уст., прост. (противоположный) проціле́глы, супрацьле́глы; супраці́ўны;
2. (противоречащий, непокорный) прост. праці́ўны, супраці́ўны; непако́рны.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Про́ціўня ’пласт вашчыны з мёдам у вуллі, які вісіць тарцом да лятка’ (ТС). Дэрыват ад праці́ўны ’процілеглы, супрацьлеглы’ < *проціў (гл. проці, супраць) з суф. ‑ja.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Праці́ўства ’супраціўленне’ (Гарэц.). Да проці, праціўны. Адносна мажлівасці вывядзення nomina abstracta ад архаічных бяссуфіксных прыметнікаў тыпу *protivъ або ў выніку дэзінтэграцыі суфіксальнага элемента ‑ъn‑ у прыметніку *protivъnъ гл. Краўчук, Дифференц., 23–24. Сюды ж праціве́нства ’тс’ (Нас.) з польск. przeciwieństwo ’супрацьлегласць; перашкода, памеха’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)