прастая́ць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
прастаю́ |
прастаі́м |
| 2-я ас. |
прастаі́ш |
прастаіце́ |
| 3-я ас. |
прастаі́ць |
прастая́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
прастая́ў |
прастая́лі |
| ж. |
прастая́ла |
| н. |
прастая́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
прасто́й |
прасто́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
прастая́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прастая́ць, -таю́, -таіш, -таіць; -таім, -таіце́, -тая́ць; -то́й; зак.
1. Правесці або прабыць які-н. час стоячы (гл. стаяць у 1, 2, 4, 6, 8—10 знач.).
2. Прабыць у бяздзейнасці, у прастоі.
Цягнік прастаяў на раз’ездзе гадзіну.
3. Праіснаваць, не разбураючыся.
Гэты дом прастаіць яшчэ доўга.
|| незак. прасто́йваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прастая́ць сов., в разн. знач. простоя́ть;
гэ́ты дом до́ўга ~таі́ць — э́тот дом до́лго простои́т;
до́брае надво́р’е ~тая́ла два ты́дні — хоро́шая пого́да простоя́ла две неде́ли;
цягні́к ~тая́ў на раз’е́здзе дзве гадзі́ны — по́езд простоя́л на разъе́зде два часа́;
чака́ючы трамва́я, ~тая́ў паўгадзі́ны — ожида́я трамва́я, простоя́л полчаса́;
стано́к ~тая́ў цэ́лую зме́ну — стано́к простоя́л це́лую сме́ну
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прастая́ць, ‑стаю, ‑стаіш, ‑стаіць; зак.
1. Правесці які‑н. час стоячы. Гадзіны са дзве прастаяў дзядзька Марцін каля дзвярэй. Колас. Хлопцы прастаялі пад ялінай хвілін дзесяць, а мо і больш. Шашкоў. // што. Прабыць на нагах да канца чаго‑н., адстаяць. [Жанчына] прастаяла імшу, не думаючы ні пра бога, .. ні пра што іншае. Чорны. // за чым. Правесці які‑н. час на якой‑н. рабоце, якая патрабуе стаячага становішча. Прастаяць усё жыццё за станком.
2. Прабыць на стаянцы, у лагеры і пад. які‑н. час. [Лейтэнант:] — У лагерах на станцыі Друць мы цэлае лета прастаялі. Васілевіч. / Пра поезд, параход і пад. У Оршы, на забітай вагонамі станцыі, эшалон прастаяў тры дні. Навуменка.
3. Прабыць які‑н. час без дзеяння, не функцыяніруючы. — Паехалі — сказаў Міхась, спрытна ўскочыўшы на сядзенне трактара. — І так доўга прастаялі. Шахавец. Замест трох дзён паравоз прастаяў у рамонце тры гадзіны! Зуб.
4. Заставацца без змен на працягу якога‑н. часу. Пагода прастаяла з месяц. // Праіснаваць які‑н. час, не разбураючыся. Пра такія хаты гавораць, што яна прастаіць вякі і ніколі не спарахнее. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прасто́йваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да прастаяць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адстая́ць², -таю́, -таі́ш, -таі́ць; -таі́м, -таіце́, -тая́ць; -то́й; зак., што.
Прысутнічаючы дзе-н., прастаяць да канца.
А. на нагах увесь сеанс.
|| незак. адсто́йваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прасто́йваць несов., в разн. знач. проста́ивать; см. прастая́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пракле́нчыць
‘прастаяць на каленях’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
пракле́нчу |
пракле́нчым |
| 2-я ас. |
пракле́нчыш |
пракле́нчыце |
| 3-я ас. |
пракле́нчыць |
пракле́нчаць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
пракле́нчыў |
пракле́нчылі |
| ж. |
пракле́нчыла |
| н. |
пракле́нчыла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
пракле́нчы |
пракле́нчыце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
пракле́нчыўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
вы́стаяць, -таю, -таіш, -таіць; -тай; зак.
1. што. Прастаяць доўга або з цяжкасцю.
В. чаргу за білетам.
В. на нагах цэлую змену.
2. перан. Не паддацца, вытрымаць, устаяць.
В. супраць ворага.
В. у барацьбе.
|| незак. высто́йваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перастая́ць, -таю́, -таі́ш, -таі́ць; -таі́м, -таіце́, -тая́ць; -то́й; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прастаяць больш, чым трэба, сапсавацца, змяніцца якасна ад доўгага стаяння.
Жыта перастаяла.
2. што. Перачакаць што-н. стоячы.
П. дождж пад страхой.
|| незак. перасто́йваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. перасто́й, -ю, м. (спец.; да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)