прабі́цца, -б’ю́ся, -б’е́шся, -б’е́цца; -б’ёмся, -б’яце́ся, -б’ю́цца; -біся; зак.
1. Прабрацца праз што-н., пераадольваючы перашкоды.
Полк прабіўся да ракі.
П. праз натоўп.
2. Пражыць з цяжкасцю (разм.).
П. да вясны.
3. Пра расліны: вылезці з зямлі.
Прабілася зялёная травіца.
|| незак. прабіва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. прабіццё, -я́, н. (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прабі́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
праб’ю́ся |
праб’ё́мся |
| 2-я ас. |
праб’е́шся |
праб’яце́ся |
| 3-я ас. |
праб’е́цца |
праб’ю́цца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
прабі́ўся |
прабі́ліся |
| ж. |
прабі́лася |
| н. |
прабі́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
прабі́ся |
прабі́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
прабі́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прабі́цца сов.
1. в разн. знач. проби́ться; (проделаться — об отверстии — ещё) проломи́ться, продыря́виться;
п. праз гушча́р — проби́ться сквозь ча́щу;
рака́ ~бі́лася праз ска́лы — река́ проби́лась сквозь ска́лы;
у дне ~бі́лася дзі́рка — в дне проломи́лась ды́рка;
~бі́лася зялёная траві́ца — проби́лась зелёная тра́вка;
2. (наткнувшись на колючее, получить повреждение) наколо́ться; напоро́ться;
каро́ва ~бі́лася на сук — коро́ва напоро́лась (наколо́лась) на сук;
◊ п. ў лю́дзі — проби́ться в лю́ди;
не п. — не проби́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прабі́цца, ‑б’юся, ‑б’ешся, ‑б’ецца; зак.
1. Прабрацца праз што‑н. з цяжкасцю, пераадольваючы перашкоды. Люба чула, што гаварылі конныя чырвонаармейцы, і старалася прабіцца да іх праз натоўп. Чорны. Прамень сонца прабіўся ў каюту праз вузкую шчыліну, весела затрапятаў на асколку шкла, што ляжаў на падлозе. Гамолка.
2. Выступіць на паверхню. Калі пушок прабіўся над губою І ў сны прыйшло дзявочае імя, Я ні аб чым не раіўся з табою, матуля адзінокая мая. Грахоўскі. // перан. Праявіцца, выявіцца (пра пачуцці, перажыванні і пад.). Мне стала горача — праз крыўду прабілася дурная рэўнасць. Савіцкі.
3. Захаваць здольнасць біцца на працягу якога‑н. часу (пра сэрца, артэрыі і пад.). Сэрца прабілася дзесяць мінут.
4. Разм. Біцца некаторы час.
5. Разм. Пражыць да якога‑н. часу, пераадольваючы цяжкасці, пракідацца. Суцяшаюць маму хлопцы: — Мы вясной усё здабудзем! — Як прыгрэе добра сонца, пойдзем зноў тады мы ў людзі. Нам абы зіму прабіцца! Дубоўка. — А як ты адна, калі бацька жыў, была? Ты ж упраўлялася з усім? Так і без мяне праб’ешся. Мележ.
•••
Не прабіцца — аб вялікай цеснаце.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павыбіва́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -а́ецца; зак.
Выбіцца, прабіцца на паверхню — пра ўсё, многае.
Дзе-нідзе ўжо павыбівалася першая траўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пратаўха́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак. (разм.).
1. Таўхаючыся, прабіцца наперад праз натоўп.
2. Правесці які-н. час таўхаючыся.
Гадзіны дзве пратаўхаўся ў чарзе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прарасці́, 1 і 2 ас. не ўжыв., -це́; -ро́с, -расла́, -ло́; зак.
1. Выпусціць расток.
Агуркі прараслі.
2. Вырасці; праз што-н. прабіцца.
Трава прарасла праз жвір.
|| незак. прараста́ць, -а́е.
|| наз. прараста́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
папрараза́цца, ‑аецца; зак.
Прарэзацца, прабіцца на паверхню чаго‑н. — пра ўсё, многае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пратаўха́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм.
1. Прабіцца наперад праз вялікі натоўп.
2. Таўхацца некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прадра́цца, -дзяру́ся, -дзярэ́шся, -дзярэ́цца; -дзяро́мся, -дзераце́ся, -дзяру́цца; -дра́ўся, -дра́лася; -дзяры́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прадзіравіцца, знасіцца да дзірак.
Шкарпэткі прадраліся.
2. Прабрацца з цяжкасцю, прабіцца праз што-н.
П. праз гушчар.
|| незак. прадзіра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)