по́вязь

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне

адз.
Н. по́вязь
Р. по́вязі
Д. по́вязі
В. по́вязь
Т. по́вяззю
М. по́вязі

Крыніцы: piskunou2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

по́вязь, ‑і, ж.

Пераемная сувязь чаго‑н. Так, відаць, і тчэцца ўнепрыкметку повязь пакаленняў, часоў, лёсаў. «Звязда».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

По́вязь ’сувязь’ (ТСБМ). Да вязаць, параўн. сувязь (гл.). Сюды ж powiezi ’падоўжныя жэрдкі, што кладуцца наверх плыта’ (барыс., JP, 54, 1–2, 29), паводле Бяднарчука (тамсама), па фанетычных прычынах (е < ę на месцы чакаемага ja запазычана з арх. польск. powięź ’звязка, пута’, што неабавязкова, параўн. пераход я > е ў паслянаціскной пазіцыі (за́ец, по́ес) у некаторых беларускіх гаворках.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

По́вяс, повес ’пояс; спавівач’ (Федар., Сл. ПЗБ). Да пояс (гл.); паводле Карскага (1, 303), замена j > в мае нефанетычны характар і, відаць, не звязана з уплывам вязаць. Параўн., аднак, повяска ’тонкая жардзіна, з дапамогай якой прымацоўваецца да страхі рад саломы’ (Жыв. сл.) < повязка, гл. повязь.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

связь в разн. знач. су́вязь, -зі ж.; (о взаимных отношениях между кем-, чем-л. — ещё) по́вязь, -зі ж.;

причи́нная связь филос. прычы́нная сувязь;

связь тео́рии и пра́ктики су́вязь (по́вязь) тэо́рыі і пра́ктыкі;

он потеря́л свои́ свя́зи с литерату́рными круга́ми ён стра́ціў свае́ су́вязі (по́вязі) з літарату́рнымі ко́ламі;

телефо́нная связь тэлефо́нная су́вязь;

те́хника свя́зи тэ́хніка су́вязі;

отделе́ние свя́зи аддзяле́нне су́вязі;

в связи́ (с чем-л.) у су́вязі (з чым-небудзь);

вы́йти на связь вы́йсці на су́вязь.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Надэ́чыць1 ’падбухторыць’, над§чыцца ’падбухторыце^’, надраны ’падбухтораны’ (Яўс.). Утворана ад dŚчbiць ’паву чаць, падбухторваць’, дЗчыцца ’навучацца, пераймаць’, д$чаны ’навучаны’, для якіх не выключана аднолькавае паходжанне з бачыць ’гаварыць’, нaдśчыць ’нагаварыць’, што выводзяцца з літ. dėti ’абгаворваць’ (Сл. ПЗБ, 182). Можна меркаваць і пра блізкасць да дзеяслова незакончанага трывання дукаваць ’павучаць, падбухторваць’ (гл.), форма закончанага трывання ад якога была б над укаваць або *навучыць, што вельмі блізка фармальна і семантычна да разглядаемага слова.

Надэ́чыць2 Змяшчаць’ (Каханоўскі, Повязь часоў. Мн., 1985, 87), з тэксту не відаць, дзе распаўсюджана слова. Каханоўскі спрабуе звязаць з уласнай назвай Маладэнна, якая этымалагізуецца як ’малазмяшчальнае месца’, паколькі населены пункт быў заснаваны паміж поймай ракі і Ашмянскім узвышшам. Няясна, магчыма звязана з літ. dėti ’класці, змяшчаць’, nudėti ’залажыць, засунуць’, што адпавядае слав. *detiy адно са значэнняў якога ’дзець, класці, змяшчаць’ (гл. Абаеў, ВЯ, 1988, 3, 36); тады назва горада рэканструюецца як *malo‑detь‑no (суч. Маладзечна).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)