пе́ршынец, -нца, мн. -нцы, -нцаў, м.
1. Першае, старэйшае дзіця.
2. перан., чаго або які. Тое, што з’явілася, створана першым па часе (высок.).
Наваполацкі нафтаперапрацоўчы завод — п.
Беларусі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пе́ршынец
‘тое, што з'явілася першым’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
пе́ршынец |
пе́ршынцы |
| Р. |
пе́ршынца |
пе́ршынцаў |
| Д. |
пе́ршынцу |
пе́ршынцам |
| В. |
пе́ршынец |
пе́ршынцы |
| Т. |
пе́ршынцам |
пе́ршынцамі |
| М. |
пе́ршынцы |
пе́ршынцах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
пе́ршынец
‘дзіця’
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
пе́ршынец |
пе́ршынцы |
| Р. |
пе́ршынца |
пе́ршынцаў |
| Д. |
пе́ршынцу |
пе́ршынцам |
| В. |
пе́ршынца |
пе́ршынцаў |
| Т. |
пе́ршынцам |
пе́ршынцамі |
| М. |
пе́ршынцу |
пе́ршынцах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
пе́ршынец, -нца м., прям., перен. пе́рвенец;
сын-п. — сын-пе́рвенец;
Шату́рская электраста́нцыя — п. саве́цкай энерге́тыкі — Шату́рская электроста́нция — пе́рвенец сове́тской энерге́тики
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пе́ршынец, ‑нца, м.
1. Першае, старэйшае дзіця. Яму, першынцу ў сям’і, змалку выпаў нялёгкі абавязак няньчыць меншых братоў і сястрычак. С. Александровіч.
2. перан.; чаго або які. Тое, што з’явілася ці было створана першым у адносінах да наступных падобных прадметаў. На ўскраіне нашага горада разлёгся сваімі новымі карпусамі першынец індустрыялізацыі нашага краю — завод сельскагаспадарчых машын. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пе́рвенец прям., перен. пе́ршынец, -нца м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пярвя́стак (первясток) ’першы пачатак чаго-небудзь’, ’першынец’ (Нас.), ст.-бел. первястка ’першародка’ (1627). Запазычана з польск. pierwiastek, ст.-польск. pierwiastka паводле фанетычнай прыкметы — і > я (Цвяткоў, Запіскі, 2, 54), зыходны назоўнік *pьrvěstь ’першасць’ адлюстраваны ў прыметніках тыпу ўкр. первісний ’першапачатковы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)