перабо́р
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
перабо́р |
перабо́ры |
| Р. |
перабо́ру |
перабо́раў |
| Д. |
перабо́ру |
перабо́рам |
| В. |
перабо́р |
перабо́ры |
| Т. |
перабо́рам |
перабо́рамі |
| М. |
перабо́ры |
перабо́рах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
перабо́р, -у, м.
1. гл. перабраць.
2. Частае чаргаванне якіх-н. гукаў; перазвон.
Баяны і гармонікі заігралі ў п.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перабо́р, -ру м., в разн. знач. перебо́р;
~ры струн — перебо́ры струн;
п. у ка́ртах — перебо́р в ка́ртах;
п. тэ́ксту — перебо́р те́кста
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перабо́р, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. перабіраць — перабраць (у 1, 3, 4 і 6 знач.) і перабірацца — перабрацца (у 2 знач.).
2. Дзеянне паводле дзеясл. перабіраць (у 2 знач.).
3. Лішак, узятае звыш меры, нормы; проціл. недабор. Перабор меры таксама нядобры, як і недабор. Колас.
4. Частае чаргаванне якіх‑н. гукаў; перазвон, перастук. Пералівістыя пераборы галасоў. □ Баяны і гармонікі заігралі ў перабор. Калачынскі. Ззаду грымелі, разрываючыся, снарады і густа, з пераборамі, ляскаталі кулямёты. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Перабо́р 1 пярабор, перабі́р, пярэбір, пярэбірак, пярэ́бірка ’пласт сена’ (ЛА, 2). Да пера- і біраць ’складваць сена пластамі’ (гл.), што адлюстроўвае зграбанне сена граблямі да ног.
Перабо́р 2 ’адтуліна ў жалейцы’ (брагін., Мат. Гом.), сюды ж віц. pirabór, якое Машынскі параўноўвае з харв. далмацінск. prebirač, луж. přeberawa, польск. позн. przebierka ’пішчалка ў дудзе’ (Машынскі, Atlas, 3). Ад перабіра́ць (пальцамі) — у выніку пераносу значэння ’перабіранне’ > ’адтуліна’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перабра́ць, -бяру́, -бярэ́ш, -бярэ́; -бяро́м, -бераце́, -бяру́ць; -бяры́; -бра́ны; зак.
1. каго-што. Разбіраючы, сартуючы, перагледзець (многае).
П. кнігі.
П. бульбу.
П. у размове ўсіх знаёмых (перан.).
2. што. Разабраўшы, скласці, набраць нанава (спец.).
П. сцены.
П. тэкст.
3. што. Паслядоўна дакрануцца да чаго-н.
П. гузікі на кофце пальцамі.
4. што і чаго. Узяць больш, чым трэба, занадта многа.
П. фонд зарплаты.
5. Зрабіць звыш меры, перадаць, перастарацца (разм.).
П. меру (зрабіць лішняе). У нядзелю ў гасцях перабраў (выпіў лішняе).
|| незак. перабіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. перабіра́нне, -я, н., перабо́р, -у, м. і перабо́рка, -і, ДМ -рцы, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перебо́рI (излишек) перабо́р, -ру м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цёхканне, ‑я, н.
Разм. Дзеянне паводле знач. дзеясл. цёхкаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Далятаў спеў салаўя: цоканне, перабор, пошчак, цёхканне і свіст. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перебо́рII муз. перабо́р, -ру м.;
игра́ть с перебо́рами ігра́ць з перабо́рамі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дута́р, ‑а, м.
Народны шчыпковы музычны інструмент з дзвюма струнамі на доўгім грыфе; пашыраны ў таджыкаў, туркменаў, узбекаў. Дутар крануўшы, Галасы таджычкі Рассыпалі пад струнны перабор. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)