патрэ́сці, -расу́, -расе́ш, -расе́; -расём, -расяце́, -расу́ць; -ро́с, -рэ́сла; -расі́; -рэ́сены; зак., каго-што.
Трасянуць некалькі разоў.
П. яблыню.
У дарозе нас патрэсла (безас.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
патрэ́сці
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
патрасу́ |
патрасё́м |
| 2-я ас. |
патрасе́ш |
патрасяце́ |
| 3-я ас. |
патрасе́ |
патрасу́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
патро́с |
патрэ́слі |
| ж. |
патрэ́сла |
| н. |
патрэ́сла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
патрасі́ |
патрасі́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
патро́сшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
патрэ́сці сов.
1. в разн. знач. потрясти́; (от холода — ещё) позноби́ть;
п. я́блыню — потрясти́ я́блоню;
у даро́зе вас крыху́ ~сла — в доро́ге вас немно́го потрясло́;
п. галаво́ю — потрясти́ голово́й;
ве́чарам мяне́ крыху́ ~сла — ве́чером меня́ немно́го потрясло́ (позноби́ло);
2. (каго, што) разг. произвести́ о́быск (у кого, в чём)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
патрэ́сці, ‑трасу, ‑трасеш, ‑трасе; ‑трасём, ‑трасяце; пр. патрос, ‑трэсла і ‑трасла, ‑трусла і ‑трасло; заг. патрасі; зак., каго-што.
1. Абтрэсці ўсё, многае; ператрэсці ўсіх, многіх.
2. і без дап. Трэсці некаторы час. [Сцёпка] няспрытна падаў руку, а.. [Аленка] так слаўна, па-прыяцельску паціснула і патрэсла яе. Колас. Патрасіце ўдзень маладую бярозку ці ліпку — і гэтыя шкоднікі [майскія жукі] градам пасыплюцца на зямлю. Матрунёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
позноби́ть сов., безл. патрэ́сці, (долго) папатрэ́сці, папатрэ́сваць, пакалаці́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пашалё́хаць
‘патрэсці што-небудзь, чым-небудзь, пабразгатаць чым-небудзь’
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
пашалё́хаю |
пашалё́хаем |
| 2-я ас. |
пашалё́хаеш |
пашалё́хаеце |
| 3-я ас. |
пашалё́хае |
пашалё́хаюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
пашалё́хаў |
пашалё́халі |
| ж. |
пашалё́хала |
| н. |
пашалё́хала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
пашалё́хай |
пашалё́хайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
пашалё́хаўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Патармасі́ць ’патрэсці за валасы’, ’пацягаць’, ’паштурхаць’ (Нас.). Да тармасі́ць (гл.), якое не мае канчатковай этымалогіі (гл. Фасмер, 4, 84; Скок, 1, 441; Махэк₂, 651).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пато́ргаць ’патрэсці, патузаць, пашморгаць’ (Нас.), ’пацягаць’ (віл., Сл. ПЗБ), ’паштурхаць’ (Нас.), паторхаць ’пакалыхаць’ (круп., Сл. ПЗБ), поторкаты ’брыкнуць (аб кані)’ (Сцеп.). Да прасл. tъrgati > торгаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пацелю́паць, пацялюпаць ’папаласкаць’ (добр., Мат. Гом.). Прыйшлі, відаць, з рус. (паўд., зах.) телепаться ’матляцца, звісаць’ ці з укр. потелепати ’патрэсці’, потелепатися Сцягнуцца, пайсці куды-небудзь’, якія Фасмер (4, 38–39) тлумачыць гукаперайманнем, звязваючы са шлёп, шлёпаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Патру́сіны, лін. потру́сыны ’канец вяселля’ (Сл. Брэс.). Магчыма, з укр. лубенск. потрусини ’збор вялікай колькасці гасцей, асоб вельмі блізкіх сям’і на другі дзень гулянкі, каб даесці і дапіць рэшткі са ўчарашняга дня’. Утвораны ад потрусити ’патрэсці, праверыць, зрабіць труску, праверку’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)