пазы́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак.

1. што і чаго каму. Даць у доўг.

П. каму-н. грошы або грошай.

2. што і чаго ў каго. Узяць у доўг.

П. у каго-н. грошы (грошай).

◊

У сабакі вачэй пазычыць або пазычыўшы (разм., неадабр.) — страціць сумленне, пачуццё сораму.

|| незак. пазыча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

◊

Не пазычаць чаго — ёсць, хапае.

Гэтаму чалавеку розуму не пазычаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пазы́чыць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. пазы́чу пазы́чым
2-я ас. пазы́чыш пазы́чыце
3-я ас. пазы́чыць пазы́чаць
Прошлы час
м. пазы́чыў пазы́чылі
ж. пазы́чыла
н. пазы́чыла
Загадны лад
2-я ас. пазы́ч пазы́чце
Дзеепрыслоўе
прош. час пазы́чыўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

пазы́чыць сов.

1. (каму) одолжи́ть, ссуди́ть (кого);

2. (взять взаймы, в долг) заня́ть; заи́мствовать, позаи́мствовать

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пазы́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., што і чаго.

1. Даць каму‑н. што‑н. у доўг. [Язэп:] — Калі вам так патрэбны грошы, дык я вам пазычу. Бядуля.

2. Узяць у каго‑н. што‑н. у доўг, на час. Маці кінулася да суседзяў, каб пазычыць у каго сена. Якімовіч. Тым часам бацька бегаў па хатах, каб дзе пазычыць калёсы на жалезным хаду. Сабаленка.

•••

У сабакі вачэй пазычыць (пазычыўшы) — згубіць сумленне, пачуццё сораму, уласнай годнасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Пазы́чыць ’даць каму-н. што-н. у доўг; узяць у каго-н. што-н. у доўг, на час’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Яруш., Шпіл., Мядзв., Бессон., Шат.), позы́чыць (ТС). Рус. зах. позы́чить ’тс’, ст.-рус. позычити (XIV ст.). З польск. pożyczyć ’браць, даваць у доўг’ ад pożytek ’карысць, выгада’ (Фасмер, 3, 304). Адносна ‑з‑ гл. зычыць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

заимообра́зно нареч. у пазы́ку;

взять заимообра́зно пазы́чыць (у каго);

дать заимообра́зно пазы́чыць (каму);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

напазыча́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.

Пазычыць у каго‑н. або пазычыць каму‑н. у вялікай колькасці. Напазычаць грошай суседу.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

призаня́ть сов., разг. пазы́чыць (у каго).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пазы́чаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад пазычыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ззы́чыць

‘пазычыць што-небудзь, чаго-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. ззы́чу ззы́чым
2-я ас. ззы́чыш ззы́чыце
3-я ас. ззы́чыць ззы́чаць
Прошлы час
м. ззы́чыў ззы́чылі
ж. ззы́чыла
н. ззы́чыла
Загадны лад
2-я ас. ззы́ч ззы́чце
Дзеепрыслоўе
прош. час ззы́чыўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)