пажа́р
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
пажа́р |
пажа́ры |
| Р. |
пажа́ру |
пажа́раў |
| Д. |
пажа́ру |
пажа́рам |
| В. |
пажа́р |
пажа́ры |
| Т. |
пажа́рам |
пажа́рамі |
| М. |
пажа́ры |
пажа́рах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пажа́р, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Агонь, які ахоплівае і знішчае ўсё, што можа гарэць.
Лясны п.
Не на п. (выраз, які ўжыв. ў знач.: няма куды спяшацца; разм.).
2. перан., чаго. Ужыв. ў некаторых выразах для абазначэння падзей, якія бурна развіваюцца, праяўляюцца (высок.).
П. вайны.
П. рэвалюцыі.
◊
Як на пажар — вельмі хутка (бегчы, імчацца); спяшацца.
|| прым. пажа́рны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Пажарная машына.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пажа́р, -ру м. пожа́р; (о лесном или степном пожаре — ещё) пал;
◊ (бе́гчы) як на пажа́р — (бежа́ть) как на пожа́р
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пажа́р, ‑у, м.
Агонь, які ахоплівае і знішчае ўсё, што можа гарэць, а таксама сам працэс гарэння. Лясны пажар. □ — Пажар! — мільганула страшная думка, і Анісся кінулася бегчы па вуліцы, туды.., дзе ў злавесных дымных віхрах прабіваліся першыя языкі бледнага, жаўтаватага полымя. Лынькоў. Пажар яшчэ не.. паспеў разбушавацца. Ён пайшоў ад цяпельца, што распалілі пастушкі, і, разрастаючыся чорнай плямай, нішчыў сухую траву, галлё, маладыя дрэўцы. Шчарбатаў. / у перан. ужыв. Залаты пажар сонца залівае верхавіны лесу. Колас. // перан. Аб падзеях вялікага грамадскага значэння, якія хутка і бурна развівацца. Пажар вайны. Пажар паўстання. // перан. Аб моцных чалавечых пачуццях. Гарыць душа, гарыць уся, Не патушыць душы пажар. Пушча.
•••
Не на пажар — няма куды спяшацца.
Як на пажар — вельмі хутка (бегчы, імчацца і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пажа́р ’агонь, які ахоплівае і знішчае ўсё, што можа гарэць, а таксама сам працэс гарэння’. Рус., укр. пожа́р, царк.-слав. пожаръ, польск. pożar, н.-луж. póžar, чэш. požár, серб.-харв. по̏жа̑р, славен. pożȃr, балг. пожа́р. Праслав. požarъ. Ад po‑ і žarъ (гл. жар) (Фасмер, 3, 302; Махэк, 722).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пажа́р-пту́шка
назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
пажа́р-пту́шка |
пажа́р-пту́шкі |
| Р. |
пажа́р-пту́шкі |
пажа́р-пту́шак |
| Д. |
пажа́р-пту́шцы |
пажа́р-пту́шкам |
| В. |
пажа́р-пту́шку |
пажа́р-пту́шак |
| Т. |
пажа́р-пту́шкай
пажа́р-пту́шкаю |
пажа́р-пту́шкамі |
| М. |
пажа́р-пту́шцы |
пажа́р-пту́шках |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
запажа́рыць
‘узняць пажар; узняцца пажарам (як пажар); запаліць што-небудзь’
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
запажа́ру |
запажа́рым |
| 2-я ас. |
запажа́рыш |
запажа́рыце |
| 3-я ас. |
запажа́рыць |
запажа́раць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
запажа́рыў |
запажа́рылі |
| ж. |
запажа́рыла |
| н. |
запажа́рыла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
запажа́р |
запажа́рце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
запажа́рыўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пажа́рыць
‘рабіць каго-небудзь, што-небудзь такім, як (у) пажар, рабіць каго-небудзь, што-небудзь чырвоным (сонца пажарыць дубы)’
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
пажа́ру |
пажа́рым |
| 2-я ас. |
пажа́рыш |
пажа́рыце |
| 3-я ас. |
пажа́рыць |
пажа́раць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
пажа́рыў |
пажа́рылі |
| ж. |
пажа́рыла |
| н. |
пажа́рыла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
пажа́р |
пажа́рце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
пажа́рачы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пожа́р пажа́р, -ру м.;
◊
(бежа́ть) как на пожа́р (бе́гчы) як на пажа́р;
не на пожа́р не на пажа́р.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пажа́рышча, -а, мн. -ы, -рышч і -аў, н.
Месца, дзе быў пажар.
Лясное п.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)