Падрэ́зы
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы
|
мн. |
| Н. |
Падрэ́зы |
| Р. |
Падрэ́заў |
| Д. |
Падрэ́зам |
| В. |
Падрэ́зы |
| Т. |
Падрэ́замі |
| М. |
Падрэ́зах |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
падрэ́зы (ед. падрэ́з м.) подреза́;
са́ні на ~зах — са́ни на подреза́х
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падрэ́з
‘дзеянне; надрэз’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
падрэ́з |
падрэ́зы |
| Р. |
падрэ́зу |
падрэ́заў |
| Д. |
падрэ́зу |
падрэ́зам |
| В. |
падрэ́з |
падрэ́зы |
| Т. |
падрэ́зам |
падрэ́замі |
| М. |
падрэ́зе |
падрэ́зах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
падрэ́з
‘жалезная паласа саннага полаза’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
падрэ́з |
падрэ́зы |
| Р. |
падрэ́за |
падрэ́заў |
| Д. |
падрэ́зу |
падрэ́зам |
| В. |
падрэ́з |
падрэ́зы |
| Т. |
падрэ́зам |
падрэ́замі |
| М. |
падрэ́зе |
падрэ́зах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Падрэ́з ’жалезная паласа саннага полаза’ (ТСБМ, Бяльк., Некр.), падрэ́зы (Янк. 2, Інстр. I), подрэ́з, подрэ́зы (ТС), поднаре́зы, подре́зы (Маслен.). Рус. подре́з, подре́зы ’тс’. Аддзеяслоўны назоўнік ад падрэзаць < рэзаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падрэ́з 1, ‑а, м.
Спец. Жалезная паласа саннага полаза. Каб вазок не кідала на ўхабах, на палоззе пасаджаны падрэзы. Сабаленка.
падрэ́з 2, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. падрэзаць (у 1, 2 знач.).
2. Падрэзанае месца; надрэз (у 2 знач.). Непадалёку Чубар убачыў шырокі, з вялікім падрэзам пень. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тармазі́ць ’запавольваць, спыняць рух’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), тормозі́ті ’тс’ (Вруб.), тормозі́ць ’хваляваць, парушаць; уплываць на нармальную працу’ (КСТ), тормозова́ць ’тузаць, тармасіць’ (ТС); сюды ж то́рмаз ’механізм для тармажэння’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), тормаза́ ’непаседа’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ), тармазы́ ’падрэзы (у санях)’ (лудз., Сл. ПЗБ). Параўн. рус. тормози́ть ’запавольваць, спыняць рух’, дыял. тормози́ть ’гаварыць глупствы, несці лухту’, тормози́ться ’хвалявацца, непакоіцца’, серб.-харв. тр̀мизати ’рухацца, кранацца’, балг. тормо́зя ’затрымліваць развіццё, перашкаджаць’, ’гнясці, прыгнятаць’ (маральна). Словы без пэўнай этымалогіі. Тэхнічны тэрмін выводзяць з грэч. τορμος ’устаўленае ў адтуліну; дзірка з затычкай, цвіком, калочкам’ (сумніўна, гл. Трубачоў, Дополн., 4, 84) або з цюрк. turmaz ’падкладка пад калёсы арбы’ (там жа), што, відаць, запазычана з рускай мовы. Дзеясловы з больш шырокай семантыкай Куркіна (Этимология–1974, 44–45) збліжае з *tьrm‑ з пашыральнікам ‑z‑, што ўрэшце да і.-е. ter‑ са значэннем ’церці’. Няпэўна; цяжка семантычна адмежаваць ад тармасіць (гл.), параўн. і польск. дыял. termożyć ’марудзіць, траціць час’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)