падпраўля́ць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
падпраўля́ю |
падпраўля́ем |
| 2-я ас. |
падпраўля́еш |
падпраўля́еце |
| 3-я ас. |
падпраўля́е |
падпраўля́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
падпраўля́ў |
падпраўля́лі |
| ж. |
падпраўля́ла |
| н. |
падпраўля́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
падпраўля́й |
падпраўля́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
падпраўля́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
падпраўля́ць несов. подправля́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падпраўля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.
Незак. да падправіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падпра́віць, -ра́ўлю, -ра́віш, -ра́віць; -ра́ўлены; зак., што.
Крыху выправіць, паправіць.
П. дах.
П. чарцёж.
|| незак. падпраўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. падпра́ўка, -і, ДМ -ра́ўцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падпраўля́цца, ‑яецца; незак.
Зал. да падпраўляць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
подправля́ть несов.
1. падпраўля́ць;
подправля́ть рису́нок падпраўля́ць малю́нак (рысу́нак);
2. (здоровье) разг. падпраўля́ць;
3. (всовывать под что-л.) падсо́ўваць, засо́ўваць;
подправля́ть полови́к под комо́д падсо́ўваць (засо́ўваць) палаві́к пад камо́ду;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заладо́ўваць
‘прыводзіць у парадак, падпраўляць, рыхтаваць, укладаць што-небудзь; складаць, загружаць што-небудзь’
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
заладо́ўваю |
заладо́ўваем |
| 2-я ас. |
заладо́ўваеш |
заладо́ўваеце |
| 3-я ас. |
заладо́ўвае |
заладо́ўваюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
заладо́ўваў |
заладо́ўвалі |
| ж. |
заладо́ўвала |
| н. |
заладо́ўвала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
заладо́ўвай |
заладо́ўвайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
заладо́ўваючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ла́даваць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе і ладава́ць, ‑ду́ю, ‑ду́еш, ‑ду́е; заг. ла́дуй і ладу́й; незак., што.
Разм. Прыводзіць у парадак, падпраўляць. Ладаваць збрую. □ — Ты ўчора прыходзіў да мяне? — стоячы на праходзе, спытаў Андрэйка, калі Паўлік пачаў ладаваць кнігі ў парце. Краўчанка. // Роўна, парадкам укладваць. У кожным двары выцягвалі косы, граблі, ладавалі ў вазы. Мележ. // Збіраць, рыхтаваць, укладваць. У дарогу збіралася ледзь не ўся вёска — кляпалі косы, ладавалі торбы, падмазвалі каламаззю восі, падганялі хамуты і вупраж. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ладава́ць 1, ладова́ті ’прыводзіць у парадак, падпраўляць, рыхтаваць, укладваць’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах.), ’рамантаваць, напраўляць’ (Нар. словатв.), укр. ладува́ти ’рыхтаваць, прыстасоўваць’, польск. ładować ’даводзіць да ладу, рамантаваць, рыхтаваць’ (Малапольшча, Мазоўша), чэш. мар. ladovat se ’рыхтавацца да чаго-небудзь’, ’цешыцца, чакаючы штосьці’. Паўн.-слав. утварэнне ад ladъ > лад (гл.). Параўн. ла́дзіць. Сюды ж ла́давацца, ладава́цца ’прыводзіць у парадак, уладкоўваць, збірацца’ (ТСБМ).
Ладава́ць 2 ’складваць’ (Сцяшк.), слонім. ’грузіць’ (Нар. лекс.), ’класці нешта цяжкае’ (Сцяц.), ’падымаць бярвёны на воз пры дапамозе лада’ (ганц., Сл. паўн.-зах.), ст.-бел. ладовати ’грузіць, нагружаць’ (XVII ст.) запазычана са ст.-польск. ładować ’накладваць, нагружаць, абцяжарваць’ (XVI ст.), якое з с.-в.-ням. laden, ням. laden ’накладваць, напаўняць’, ’зараджаць (зброю)’ (Слаўскі, 4, 421). Сюды ж ст.-бел. ладовница, лядовница ’патранташ’ (XVII ст.), запазычаныя са ст.-польск. ładownica ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Туш 1 ‘кароткае музычнае прывітанне (на банкеце ці ўрачыстасці)’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Вруб.). Праз польскую (tusz) ці рускую (туш) мову з нова-в.-ням. Tusch ‘тс’, якое мае анаматапеічнае паходжанне (Голуб-Ліер, 494; Сной₂, 793; Чарных, 2, 274; Арол, 4, 123).
Туш 2 ‘фарба для чарчэння ці малявання’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Вруб.). Праз польскую (tusz) ці рускую (тушь) мову з ням. Tusche, якое ўзыходзіць да франц. toucher ‘датыкацца’ або непасрэдна з франц. touche ‘дотык’ (Фасмер, 4, 129; Голуб-Ліер, 494; Арол, 4, 124; ЕСУМ, 5, 688). Сюды ж тушава́ць ‘наносіць цені на малюнак, пакрываць тушоўкай’ (ТСБМ), якое з рус. тушева́ть ‘тс’ па ўзоры ням. tuschen ‘тс’, паводле Віткоўскага (Słownik, 188) — з польскай. Таго ж паходжання і рэтушава́ць ‘падпраўляць, падмалёўваць, заціраць’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Ласт.) праз польск. retuszować з франц. retoucher ‘тс’ (ЕСУМ, 5, 67; Глухак, 646).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)