падво́йны
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
падво́йны |
падво́йная |
падво́йнае |
падво́йныя |
| Р. |
падво́йнага |
падво́йнай падво́йнае |
падво́йнага |
падво́йных |
| Д. |
падво́йнаму |
падво́йнай |
падво́йнаму |
падво́йным |
| В. |
падво́йны (неадуш.) падво́йнага (адуш.) |
падво́йную |
падво́йнае |
падво́йныя (неадуш.) падво́йных (адуш.) |
| Т. |
падво́йным |
падво́йнай падво́йнаю |
падво́йным |
падво́йнымі |
| М. |
падво́йным |
падво́йнай |
падво́йным |
падво́йных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
падво́йны, -ая, -ае.
Які складаецца з дзвюх аднародных частак, двайны.
Падвойнае дно.
Падвойныя вокны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зацьме́нна-падво́йны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
зацьме́нна-падво́йны |
зацьме́нна-падво́йная |
зацьме́нна-падво́йнае |
зацьме́нна-падво́йныя |
| Р. |
зацьме́нна-падво́йнага |
зацьме́нна-падво́йнай зацьме́нна-падво́йнае |
зацьме́нна-падво́йнага |
зацьме́нна-падво́йных |
| Д. |
зацьме́нна-падво́йнаму |
зацьме́нна-падво́йнай |
зацьме́нна-падво́йнаму |
зацьме́нна-падво́йным |
| В. |
зацьме́нна-падво́йны (неадуш.) зацьме́нна-падво́йнага (адуш.) |
зацьме́нна-падво́йную |
зацьме́нна-падво́йнае |
зацьме́нна-падво́йныя (неадуш.) зацьме́нна-падво́йных (адуш.) |
| Т. |
зацьме́нна-падво́йным |
зацьме́нна-падво́йнай зацьме́нна-падво́йнаю |
зацьме́нна-падво́йным |
зацьме́нна-падво́йнымі |
| М. |
зацьме́нна-падво́йным |
зацьме́нна-падво́йнай |
зацьме́нна-падво́йным |
зацьме́нна-падво́йных |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
візуа́льна-падво́йны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
візуа́льна-падво́йны |
візуа́льна-падво́йная |
візуа́льна-падво́йнае |
візуа́льна-падво́йныя |
| Р. |
візуа́льна-падво́йнага |
візуа́льна-падво́йнай візуа́льна-падво́йнае |
візуа́льна-падво́йнага |
візуа́льна-падво́йных |
| Д. |
візуа́льна-падво́йнаму |
візуа́льна-падво́йнай |
візуа́льна-падво́йнаму |
візуа́льна-падво́йным |
| В. |
візуа́льна-падво́йны (неадуш.) візуа́льна-падво́йнага (адуш.) |
візуа́льна-падво́йную |
візуа́льна-падво́йнае |
візуа́льна-падво́йныя (неадуш.) візуа́льна-падво́йных (адуш.) |
| Т. |
візуа́льна-падво́йным |
візуа́льна-падво́йнай візуа́льна-падво́йнаю |
візуа́льна-падво́йным |
візуа́льна-падво́йнымі |
| М. |
візуа́льна-падво́йным |
візуа́льна-падво́йнай |
візуа́льна-падво́йным |
візуа́льна-падво́йных |
Крыніцы:
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
спектра́льна-падво́йны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
спектра́льна-падво́йны |
спектра́льна-падво́йная |
спектра́льна-падво́йнае |
спектра́льна-падво́йныя |
| Р. |
спектра́льна-падво́йнага |
спектра́льна-падво́йнай спектра́льна-падво́йнае |
спектра́льна-падво́йнага |
спектра́льна-падво́йных |
| Д. |
спектра́льна-падво́йнаму |
спектра́льна-падво́йнай |
спектра́льна-падво́йнаму |
спектра́льна-падво́йным |
| В. |
спектра́льна-падво́йны (неадуш.) спектра́льна-падво́йнага (адуш.) |
спектра́льна-падво́йную |
спектра́льна-падво́йнае |
спектра́льна-падво́йныя (неадуш.) спектра́льна-падво́йных (адуш.) |
| Т. |
спектра́льна-падво́йным |
спектра́льна-падво́йнай спектра́льна-падво́йнаю |
спектра́льна-падво́йным |
спектра́льна-падво́йнымі |
| М. |
спектра́льна-падво́йным |
спектра́льна-падво́йнай |
спектра́льна-падво́йным |
спектра́льна-падво́йных |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Манна́рка ’кароткае на кудзелі мужчынскае паліто’ (навагр., Жыв. сл.). З польск. marynarka ’пінжак’. Падвойнае ‑нн‑ з ‑рн‑ (< ‑рын‑).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маладча́к 1 ’малачай-сонцагляд, Euphorbia helioscopia L.’ (Мат. Гом.), малатча́к ’тс’ (гом., Кіс.), малайчак ’тс’ (Мат. Гом.). З укр. мовы, параўн. молоча́к ’малачай востры, Euphorbia esula L.’ Паяўленне ‑д‑ або ‑й‑ перад ‑чак абумоўлена распадабненнем ‑чч‑ > ‑тч‑ > ‑дч‑ (пры ад’ідэацыі малады́, малайчы́на). Падвойнае ‑чч‑ з ‑чjак: украінскі гук [ч] больш мяккі, чым беларускі. Гл. таксама малачня́к, малачча́к.
*Маладча́к 2, малатча́к, малача́к, малачча́й ’малако ў рыб’ (Мат. Гом.). Да малако. Аб узнікненні ‑дч‑ гл. папярэдняе слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дубальто́ўка 1 ’дубальтоўка, паляўнічая стрэльба’ (БРС, Сцяшк., Шат., Бяльк., Сл. паўн.-зах.). Запазычанне з польск. dubeltówka ’тс’ (ад dubeltowy ’падвойны’ < ням. dupel; гл. Брукнер, 101).
Дубальто́ўка 2. Гэта назва азначае розныя рэаліі: ’вялікая суконная хустка’ (Сцяшк., Сцяц.), ’падвойнае акно’ (Сцяшк.). У аснове ляжыць запазычаны з польск. мовы прыметнік дубальто́вы ’падвойны’ (гл.). Назвы для ’хусткі’ і ’падвойнага акна’ могуць быць утворанымі ўжо на бел. глебе (параўн., напр., выраз дубальто́выя ра́мы ’падвойныя рамы’, БРС). Але не выключаецца, што дубальто́ўка ў адзначаных вышэй значэннях — запазычанне з польск. дыялектаў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падво́йны, ‑ая, ‑ае.
1. Які складаецца з дзвюх аднолькавых, аднародных частак; двайны. Падвойнае дно. Падвойныя дзверы. □ Надзя сядзела ціха, глядзела на падвойныя вокны, на гронкі рабіны, акуратна пакладзеныя на вату паміж рамамі. Бураўкін. // Які паўтораны два разы. Падвойная штампоўка. □ Падаўжэнне зычных перадаецца падвойным напісаннем адпаведнай літары. Юргелевіч.
2. Разм. Тое, што і двайны (у 1 знач.). У такі мокры студзень, як гэта было цяпер,.. [пагрузка шпал] вымагала падвойнага напружання і спрыту. Пестрак. З падвойнай адданасцю, з сілай падвойнай За працу ўзяліся, за плуг шматляменны... Панчанка.
3. Разм. Тое, што і дваісты (у 2 знач.). Вёска пачала жыць падвойным жыццём: дзённым і начным... Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ара́п ’негр’, ’ашуканец’ (БРС). Рус., укр. арап. Ст.-бел. прыклады з канца XVI ст., таксама арапин, арапчик. Найбольш верагодна ўсходнеславянскае слова з цюркскай, дзе слова вядома ў значэнні ’негр’. Беларускае запазычана з турэцкай ці крымска-татарскай мовы, магчыма, праз украінскую (менш верагодна — праз рускую). Праабражэнскі (1, 7), Шанскі (1, А, 134) лічаць запазычаным з грэчаскай, аднак з грэчаскай запазычана з ‑в‑ на месцы β аравиискъ, аравлянинъ (ст.-слав., ст.-бел. у Александрыі). Саднік-Айцэтмюлер (1, 24) пішуць пра падвойнае (з захаду і ўсходу) запазычанне. Развіццё значэння ’ашуканец’ вядома ў раманскіх мовах, а таксама ў цюркскіх (Дзмітрыеў, Строй, 492); не выключана, але малаверагодна самастойнае развіццё гэтага значэння на ўсходнеславянскай глебе. Супрун, Зб. Крымскаму, 124–125.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)