о́ба або́два, род. або́двух; (о мужчине и женщине вместе, а также о живых существах, относящихся в белорусском языке к ср.) або́е, род. абаі́х ж.;
о́ба ма́льчика або́два хло́пчыкі;
о́ба окна́ або́два акны́;
о́ба, и брат, и сестра́, у́чатся в одно́м институ́те або́е, і брат, і сястра́, ву́чацца ў адны́м інстыту́це;
о́ба ребёнка або́е дзе́ці;
◊
смотре́ть в о́ба а) глядзе́ць ва ўсе во́чы; б) (быть настороже) быць пі́льным.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
або́два (род., предл. або́двух, дат. або́двум, твор. або́двума) о́ба;
а. хло́пчыкі — о́ба ма́льчика;
а. акны́ — о́ба окна́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
або́е (род. абаі́х) о́ба;
а. дзяце́й — о́ба ребёнка;
а. цяля́т — о́ба телёнка;
◊ а. рабо́е — погов. два сапога́ — па́ра
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Жало́ба ’смутак’, ’памінкі’ (Сл. паўн.-зах.). Ад кораня, прадстаўленага ў жаль (гл.) з суфіксам ‑оба.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лячоба ’лячэнне’ (бяроз., Сл. ПЗБ; Ян.). Да лячы́ць (гл.). Аб суфіксе ‑оба гл. Слаўскі (SP, 1, 61–62), Сцяцко (Афікс. наз., 84–85).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лацу́бікі ’прысмакі’ (пух., Сл. паўн.-зах.). Утворана па форме, як і ласунікі (гл. ласы), ад мяркуемага + ласуба (< ла- сы). Аб суфіксах ‑оба/‑уба/‑эба гл. Сцяцко, Афікс. наз., 119.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Суко́ба лаянк. ’сука’ (шчуч., Сл. ПЗБ). Экспрэсіўнае ўтварэнне з суф. ‑оба (звычайна *‑oba утварае абстрактныя назоўнікі, якія нярэдка набываюць канкрэтнае значэнне, гл. Слаўскі, SP, 1, бі) ад сука, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кундо́біць ’біць’ (Сцяшк. Сл.). Фармальна да *кундоба < с < *кунд‑оба, якое аднаго паходжання з кундыль (гл.). Тады першапачатковае значэнне кундобіць было ’кудлачыць’, параўн. кундосіць (гл.). Значэнне ’біць’ магло узнікнуць па аналогіі з заключнай часткай слова кундо‑біць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Куцо́бка 1 ’кульба’ (Мат. Гом.). Да куцы (гл.). Параўн. куцобки 2.
◎ Куцо́бка 2 ’кукса’ (Юрч.). Да куцы (гл.). Суфіксацыя на ‑оба (як худы > худоба) (Сцяцко, Афікс. наз., 119). Суфікс ‑ка з памяншальнай семантыкай.
◎ Куцо́бка 3 ’куцы, нізкарослы’ (Бяльк.). Да куцобка 2 (гл.). Гл. куцы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
даглядзе́ць сов.
1. (до конца) досмотре́ть; догляде́ть;
д. фільм — досмотре́ть (догляде́ть) фильм;
2. (каго, што) см. дагле́дзець 1, 2;
◊ не ~дзіш во́кам — запла́ціш бо́кам — смотри́ в о́ба
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)