неаха́йнік
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
неаха́йнік |
неаха́йнікі |
| Р. |
неаха́йніка |
неаха́йнікаў |
| Д. |
неаха́йніку |
неаха́йнікам |
| В. |
неаха́йніка |
неаха́йнікаў |
| Т. |
неаха́йнікам |
неаха́йнікамі |
| М. |
неаха́йніку |
неаха́йніках |
Крыніцы:
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
неаха́йнік, ‑а, м.
Разм. Неахайны чалавек.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неаха́йніца, ‑ы, ж.
Разм. Жан. да неахайнік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
растро́па, ‑ы, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑е, Т ‑ай (‑аю), ж.
Разм. Неакуратны, непрычасаны, лахматы чалавек; неахайнік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Лафе́рма, лофе́рма ’лахудра, недарэка, неахайнік’ (ТС). З польск. oferma ’няўклюда, цямця-лямця’ з прыстаўным л‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пу́дзіла (ТСБМ; Шат.; віл., асіп., ганц., паст., Сл. ПЗБ; Бяльк.), ’страшыдла пужаць курэй’ (Варл.), пу́дзвіло, пу́дзіло ’пудзіла; неахайнік’ (ТС). Ад пу́дзіць ’пужаць, адганяць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
неря́ха (о мужчине) неаха́йны, -нага м., разг. неаха́йнік, -ка м.; (о женщине) неаха́йная, -най ж., разг. неаха́йніца, -цы ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Рэпэ́ха ’неахайніца’ (івац., Жыв. сл.). Магчыма, экспрэсіўная кантамінацыя: рапу́ха (гл.) і рапяхі́ ’адходы пры прадзенні кудзелі’ (Шатал.). Параўн. яшчэ рус. репсаха ’неахайніца’, рёпся ’неахайнік’ (алан.), репсать ’быць неахайным, не трымаць парадак у хаце’, ’сёрбаць’. Гл. яшчэ рапеха.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ке́шкацца ’доўга займацца з чым-небудзь, марудна рабіць што-небудзь; корпацца’ (ТСБМ, Нас., КЭС, лаг., Касп., Шат., Сл. паўн.-зах., Бір., Бяльк.). У адпаведнасці са Сл. паўн.-зах., 458–459 запазычана з літ. teškéntis ’плёскацца, забаўляцца, пэцкацца ў лужыне’. Лаўчутэ (Балтизмы, 67) прытрымліваецца іншай версіі. Слова таксама разглядаецца як балтызм, але ў якасці крыніцы адзначаюцца лат. kęskât ’прагна есці, пэцкацца, марудзіцца’, kęska ’неахайнік’. Ненадзейна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)