ная́ўны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
ная́ўны |
ная́ўная |
ная́ўнае |
ная́ўныя |
| Р. |
ная́ўнага |
ная́ўнай
ная́ўнае |
ная́ўнага |
ная́ўных |
| Д. |
ная́ўнаму |
ная́ўнай |
ная́ўнаму |
ная́ўным |
| В. |
ная́ўны (неадуш.)
ная́ўнага (адуш.) |
ная́ўную |
ная́ўнае |
ная́ўныя (неадуш.)
ная́ўных (адуш.) |
| Т. |
ная́ўным |
ная́ўнай
ная́ўнаю |
ная́ўным |
ная́ўнымі |
| М. |
ная́ўным |
ная́ўнай |
ная́ўным |
ная́ўных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ная́ўны нали́чный; име́ющийся;
н. разлі́к — нали́чный расчёт;
аперы́раваць ~нымі фа́ктамі — опери́ровать име́ющимися фа́ктами;
~ныя гро́шы — нали́чные де́ньги
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ная́ўны, -ая, -ае.
1. Які ёсць у наяўнасці.
2. у знач. наз. ная́ўныя, -ых. Грошы, якія ёсць у наяўнасці.
Прадаваць за наяўныя.
○
Наяўны разлік — разлік грашыма, якія маюцца ў наяўнасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ная́ўны, ‑ая, ‑ае.
Які ёсць у наяўнасці. Маёру прыйшлося ўвесці ў бой усе наяўныя сілы палка. Гурскі. Клопікаў прычапіўся быў да кнігі, не сыходзілася наяўная колькасць хворых з запісамі па кнізе. Лынькоў. // у знач. наз. ная́ўныя, ‑ых. Грошы, якія ёсць у наяўнасці. Усе гарадскія гандляры расчынілі дзверы сваіх устаноў — калі ласка, бяры, як хочаш: наяўнымі, у крэдыт і нават дарма. Быкаў.
•••
Наяўны разлік гл. разлік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нали́чный ная́ўны; (присутствующий) прысу́тны;
за нали́чный расчёт, за нали́чные де́ньги за гато́ўку (за ная́ўныя гро́шы);
нали́чные де́ньги гато́ўка (ная́ўныя гро́шы);
нали́чный капита́л ная́ўны капіта́л;
нали́чный расчёт ная́ўны разлі́к.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Відочны 1 ’вядомы ў аколіцы чалавек’ (Шат.). З польск. widoczny ’бачны, які можна бачыць, дасягнуць (вокам)’.
Відочны 2 ’наяўны, відавочны’ (КТС, Сцяшк., Яруш.; КЭС, лаг.). Запазычана з польск. widoczny ’відны, ясны, пышны, прыгожы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маёмасць, ма́емасць, ма́імысьць ’рэчы, прадметы, каштоўнасці, якія знаходзяцца ў чыім-небудзь уладанні’ (ТСБМ, Касп., Гарэц., Бяльк.) — аддзеепрыметнікавае ўтварэнне ад маёмы, маімый ’наяўны, той, што ёсць’ (Бяльк.), як вядомы, знаёмы і суф. ‑асць. Сюды ж навуковы тэрмін — новаўтварэнне (калька) маёмасны ’звязаны з уладаннем’ (ТСБМ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тулі́чны ‘прысутны’ (Ласт.). Магчыма, штучнае ўтварэнне па ўзоры тубы́льскі, дыял. тубы́льны ‘мясцовы, тутэйшы’ (гл. тубылец) — ту 2 (гл.) і лічны ‘шматлікі’ (гл.), хутчэй ‘наяўны’ ад рус. быть налицо ‘быць у наяўнасці’; аўтарскі наватвор, каб пазбегнуць «барбарызма» прысу́тны (гл. прысутнічаць), які «павінен быць безумоўна адкінуты як нязгодны з духам мовы» (Ласт, 555).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
име́ющийся які́ (што) ёсць; (наличный) ная́ўны; (существующий) існую́чы;
несмотря́ на име́ющиеся недоста́тки нягле́дзячы на недахо́пы, які́я ёсць;
име́ющиеся фа́кты подтвержда́ют ная́ўныя (існую́чыя) фа́кты пацвярджа́юць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ная́ве ’сапраўды, на самай справе, у рэчаіснасці’ (ТСБМ), на́яве ’на вачах, увачавідкі’ (ТС), рус. ная́ве, наяви́, наяву́ ’на віду, яўна, бачна’, польск. na jawie ’не ў сне’, чэш. najevě ’адкрыта, яўна, у рэальнасці’, серб.-харв. на јави, балг. ная́ве ’не ў сне; яўна, адкрыта’, макед. најаве ’на віду, у рэальнасці’. Са спалучэння на і я́ве — месн. скл. назоўніка я́ва ’рэальнасць, рэчаіснасць’ (гл.), параўн. ст.-бел. наѧвѣ ў Евангеліі 1616 г. (Карскі 2-3, 76). Сюды ж ная́ўны ’прысутны, фактычны, існуючы’, ная́ўнасць ’існуючае ў рэальнасці; наяўнае ў пэўны момант’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)