на́ступ
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
на́ступ |
| Р. |
на́ступу |
| Д. |
на́ступу |
| В. |
на́ступ |
| Т. |
на́ступам |
| М. |
на́ступе |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
на́ступ, -пу м., в разн. знач. наступле́ние ср.;
перамо́жны н. — победоно́сное наступле́ние;
пача́ць н. — нача́ть наступле́ние;
н. на цаліну́ — наступле́ние на целину́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
на́ступ, ‑у, м.
1. Тое, што і наступленне 1. Лескавец помніў, як .. [хвойнік] садзілі, каб затрымаць наступ пяску на ўрадлівыя палі. Шамякін. Стала вядома, што нашы войскі пераходзяць у наступ. Грамовіч. — Што гэта за допыт? — пераходзячы ў наступ, спытаў Бабейка. Хадкевіч.
2. Тое, што і наступленне 2. З наступам сярэдневяковай рэакцыі купальскія звычаі сталі паўсямесна праследавацца царквой і дзяржавай. Ліс.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наступле́ниеI ср., воен., перен. на́ступ, -пу м., наступле́нне, -ння ср.;
артиллери́йское наступле́ние артылеры́йскі на́ступ;
перейти́ в наступле́ние перайсці́ ў на́ступ (наступле́нне);
встре́чное наступле́ние сустрэ́чны на́ступ (сустрэ́чнае наступле́нне);
реши́тельное наступле́ние рашу́чы на́ступ (рашу́чае наступле́нне);
стреми́тельное наступле́ние імклі́вы на́ступ (імклі́вае наступле́нне);
наступле́ние куста́рника на луг на́ступ (наступле́нне) хмызняку́ на луг (сенажа́ць).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ата́ка, -і, ДМ ата́цы, мн. -і, ата́к, ж.
1. Імклівы напад войск на праціўніка.
Адбіць атаку.
2. перан. Рашучы наступ (у спрэчцы, у гульні і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
улада́рны, -ая, -ае.
1. Які валодае правам наследавання ўлады.
У. князь.
2. Схільны загадваць, падначальваць сабе; які выражае загад, здольны рабіць моцны ўплыў на каго-н.
У. характар.
У. голас.
3. перан. Неадольны, усемагутны.
У. наступ вясны.
Уладарная сіла натхнення.
|| наз. улада́рнасць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Насту́пнем ’гвалтам, прымусам’ (ТС), параўн. укр. наступам ’наступальна, рашуча’. Ад незафіксаванага *наступень, хутчэй за ўсё сінанімічнага да на́ступ ’напад, наступленне’ (Нас.); да ступіць (гл.), параўн. ступі і ступёнь ’крок’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гмі́на, ‑ы, ж.
Самая дробная адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў Польшчы. Ваявода Даўнаровіч абяцаў распачаць шырокі наступ на бунтарскія гміны і вёскі са сваімі людзьмі, якіх падбіраў асабіста. Паслядовіч. // Адміністрацыйны цэнтр такой адзінкі, дзе знаходзіцца яе кіруючы апарат. У .. доме каля плошчы размясцілася гміна, куды солтысы носяць садраныя з людзей падаткі. Брыль.
[Польск. gmina з ням.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штурм, ‑у, м.
1. Рашучая, напорыстая атака ўмацавання, апорнага пункта праціўніка. Па ўсім было бачна, што фашысты рыхтуюць штурм крэпасці. Кухараў. Пры штурме варожых акопаў смерцю смелых загінуў.. камісар. Брыль. // перан. Рашучы наступ на што‑н. для авалодання, асваення. Ішлі вы [камсамольцы] з песняй, як разводдзе, На штурм скал і дзікіх гор. Колас. Савецкія людзі спакойна і ўпэўнена рыхтуюць новы штурм сусветнай прасторы. «Звязда». Язда дасветнаю парою спрошчана: Ні штурмаў у дзвярах, ні таўкатні. Калачынскі. // перан. Рашучы, напорысты, актыўны наступ з мэтай дабіцца жаданых вынікаў. Капіталізм быў знішчаны штурмам, напорам рэвалюцыйных мас. Пшыркоў.
2. Разм. Тое, што і штурмаўшчына. Народу завіхалася тут [на месцы аварыі] не шмат, і ніякіх прыкмет штурму Лесавец не заўважыў; работа як работа; няхай ноч, няхай сцюжа, кожны, хто быў тут, ведаў, што яму рабіць. Хадкевіч.
[Ням. Sturm.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перава́га, ‑і, ДМ ‑вазе, ж.
1. Асаблівасць, якая выгадна адрознівае каго‑, што‑н. ад каго‑, чаго‑н. Пачуццё ўласнай перавагі. Маральная перавага. Колькасная перавага. □ У нас была перавага над ворагам — мы зноў сталі на лыжы. Шамякін. Ёсць адна дзіўная перавага ў старых гаспадынь. Яны вельмі хутка накрываюць стол. Броўка. // Выгада, карысць. Лішні раз .. [людзі] пераканаліся, якую перавагу дае дружны агульны наступ. Маўр.
2. Выключнае права на што‑н., прывілея. Царскі ўрад, праводзячы дыктатуру памешчыкаў-прыгоннікаў, .. [даў] памешчыкам усе правы і перавагі, а ўсе абавязкі ўсклаў на сялян. Лушчыцкі.
•••
Аддаць перавагу каму-чаму гл. аддаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)