накірава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак.
1. каго-што. Вызначыць, надаць кірунак руху каму-, чаму-н.
Н. машыны ў горад.
2. Сканцэнтраваць што-н. на кім-, чым-н., супраць чаго-н.
Н. усе сілы на выкананне задання.
Н. увагу.
3. каго-што. Паслаць, адправіць, даць прызначэнне.
Н. хворага да ўрача.
4. каго (што). Даючы парады, навучыць чаму-н. добраму.
Н. на правільны шлях.
|| незак. накіро́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. накірава́нне, -я, н. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
накірава́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
накіру́ю |
накіру́ем |
| 2-я ас. |
накіру́еш |
накіру́еце |
| 3-я ас. |
накіру́е |
накіру́юць |
| Прошлы час |
| м. |
накірава́ў |
накірава́лі |
| ж. |
накірава́ла |
| н. |
накірава́ла |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
накіру́й |
накіру́йце |
| Дзеепрыслоўе |
| прош. час |
накірава́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
накірава́ць сов.
1. в разн. знач. напра́вить;
н. ка́тэр да бе́рага — напра́вить ка́тер к бе́регу;
н. да дырэ́ктара — напра́вить к дире́ктору;
н. на рабо́ту — напра́вить на рабо́ту;
н. збро́ю на во́рага — напра́вить ору́жие на врага́;
2. (научить) наста́вить;
н. на пра́вільны шлях — наста́вить на ве́рный путь;
3. напра́вить, устреми́ть; обрати́ть;
н. та́нкі на во́рага — напра́вить (устреми́ть) та́нки на врага́;
н. по́зірк — напра́вить (устреми́ть, обрати́ть) взор
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
накірава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., каго-што.
1. Вызначыць, надаць кірунак руху каму‑, чаму‑н. Накіраваць лодку да берага. Накіраваць машыны ў абход горада. □ Пілот накіраваў самалёт на белую паляну, якая і аказалася знаёмым возерам. Якімовіч. [Таццяне] захацелася сказаць, што ніякай школы тут няма і накіраваць дзяцей назад дамоў, але яна не магла ім схлусіць. Шамякін. // Наставіць што‑н. на каго‑, што‑н. — Пароль? — сурова спытаў Маеўскі і, выглянуўшы з-за дрэва, накіраваў на.. [чалавека] пісталет. Шамякін. // Даць пэўны напрамак развіццю якога‑н. дзеяння, з’явы і пад. Аўгіня ўмела накіраваць справу так, што верх заставаўся за ёю. Колас. [Ваўчок] накіраваў далейшую размову ў рэчышча практычных пытанняў, звязаных з асенне-зімовым рамонтам. Хадкевіч.
2. Сканцэнтраваць што‑н. на кім‑, чым‑н., імкнуцца да чаго‑н., супроць чаго‑н. Вераб’ёў вырашыў накіраваць усе сілы, усю дзейнасць Саветаў на выкананне ленінскага дэкрэта аб зямлі. Дуброўскі. Супраць адсталасці, цемры і забабоннасці вёскі накіраваў гнеўную сатыру Кандрат Крапіва. Кудраўцаў. // Уважліва паглядзець. Накіраваць позірк на незнаёмага.
3. Паслаць, адправіць каго‑н. куды‑н. Накіраваць хворага ў клініку. □ [Павел] пайшоў у райваенкамат і папрасіў, каб яго накіравалі на фронт. Шахавец. // Даць прызначэнне куды‑н., у якасці каго‑н. Накіраваць на працу ў школу. □ [Арлоўскі] не змірыўся са становішчам пенсіянера, пайшоў у абком партыі і папрасіў даць яму работу на баявым участку — накіраваць яго старшынёю калгаса. Паслядовіч.
4. Адрасаваць куды‑н. Накіраваць паперу ў міністэрства.
5. Даючы парады, навучыць чаму‑н. добраму. Накіраваць нас на шлях ісціны ўзялася жанчына. Новікаў. [Сяргей:] — Вы больш [за] усіх можаце накіраваць народ на правільны шлях. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
накіраваць, паслаць; кінуць (разм.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
устреми́ть сов.
1. (стремительно двинуть) уст. накірава́ць, ру́шыць;
устреми́ть ко́нницу на врага́ накірава́ць (ру́шыць) ко́нніцу на во́рага;
2. перен. накірава́ць; (обратить) звярну́ць; (уставить — о взгляде, глазах и т. п.) утаро́піць;
устреми́ть внима́ние накірава́ць (звярну́ць) ува́гу;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зафунды́рыць
‘накіраваць, нацэліць што-небудзь на што-небудзь’
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
зафунды́ру |
зафунды́рым |
| 2-я ас. |
зафунды́рыш |
зафунды́рыце |
| 3-я ас. |
зафунды́рыць |
зафунды́раць |
| Прошлы час |
| м. |
зафунды́рыў |
зафунды́рылі |
| ж. |
зафунды́рыла |
| н. |
зафунды́рыла |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
зафунды́р |
зафунды́рце |
| Дзеепрыслоўе |
| прош. час |
зафунды́рыўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
дэпута́цыя, -і, ж.
Група выбарных ці назначаных асоб для выканання якога-н. даручэння, задання.
Накіраваць дэпутацыю.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
панірава́цца, ‑руецца; незак.
Зал. да накіраваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нашчэ́ліць
‘накалоць чаго-небудзь, зрабіць шчыліну ў чым-небудзь (нашчэліць дошак); выглядзець каго-небудзь (нашчэліць нявесту); накіраваць позірк на што-небудзь (нашчэліць вочы)’
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
нашчэ́лю |
нашчэ́лім |
| 2-я ас. |
нашчэ́ліш |
нашчэ́ліце |
| 3-я ас. |
нашчэ́ліць |
нашчэ́ляць |
| Прошлы час |
| м. |
нашчэ́ліў |
нашчэ́лілі |
| ж. |
нашчэ́ліла |
| н. |
нашчэ́ліла |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
нашчэ́ль |
нашчэ́льце |
| Дзеепрыслоўе |
| прош. час |
нашчэ́ліўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)