надзьму́ць, -дзьму́, -дзьме́ш, -дзьме́; -дзьмём, -дзьмяце́, -дзьму́ць; -дзьмі́; -дзьму́ты; зак.
1. што. Напоўніць паветрам або газам, зрабіць пругкім; нацягнуць што-н. ветрам.
Н. ветразь.
Н. мяч.
2. чаго, безас. Нанесці ветрам.
Н. снегу.
3. безас. Ад ветру, скразняку і пад. прастудзіцца, захварэць.
Надзьмула ў вуха.
◊
Надзьмуць губы (разм., неадабр.) — пакрыўдзіцца.
|| незак. надзіма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. надзіма́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
надзьму́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
надзьму́ |
надзьмё́м |
| 2-я ас. |
надзьме́ш |
надзьмяце́ |
| 3-я ас. |
надзьме́ |
надзьму́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
надзьму́ў |
надзьму́лі |
| ж. |
надзьму́ла |
| н. |
надзьму́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
надзьмі́ |
надзьмі́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
надзьму́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
надзьму́ць сов.
1. в разн. знач. наду́ть;
н. паве́траны шар — наду́ть возду́шный шар;
ве́трам ~му́ла мно́га сне́гу — безл. ве́тром наду́ло мно́го сне́гу;
2. (поднять, взъерошить перья — о птицах) нахо́хлить;
◊ н. гу́бы — наду́ть гу́бы;
як дуду́ н., так дуда́ і гра́е — посл. куда́ ве́тер ду́ет
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
надзьму́ць, ‑дзьму, ‑дзьмеш, ‑дзьме; ‑дзьмём, ‑дзьмяце; зак.
1. што. Напоўніць паветрам або газам, зрабіць пругкім. Надзьмуць мяч. Надзьмуць веласіпедную камеру. □ [Незнаёмы:] — Кожны [дымавы] патрон можа надзьмуць гумавую лодку нават пад вадою за секунду. Ваданосаў. // Нацягнуць што‑н. ветрам. Надзьмуць парус.
2. чаго. Нанесці ветрам. Вецер надзьмуў пылу. / у безас. ужыв. [Васіль] апусціў стрэльбу руляй уніз, каб не надзьмула снегу. Колас.
3. безас. Разм. Ад ветру, скразняку і пад. прастудзіцца, захварэць. Надзьмула ў вуха.
•••
Надзьмуць губы — пакрыўдзіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нахо́хлить сов. надзьму́ць, натапы́рыць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
закапы́ліць, -лю, -ліш, -ліць; зак., што (разм.).
Скрывіць, надзьмуць (губы), выражаючы крыўду, незадаволенасць і пад.
З. губы.
|| незак. закапы́льваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
надзіма́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да надзьмуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наду́ть сов.
1. надзьму́ць; (паруса и т. п. — ещё) напя́ць;
наду́ть гу́бы надзьму́ць гу́бы;
наду́ть щёки надзьму́ць шчо́кі;
2. (обмануть) прост. ашука́ць, абдуры́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
надзіма́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле дзеясл. надзімаць — надзьмуць (у 1, 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панадзіма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак.
1. што. Надзьмуць, напоўніць (паветрам, газам) усё, многае.
П. веласіпедныя камеры.
2. пераважна безас., чаго. Нанесці ветрам вялікую колькасць чаго-н.
Панадзімала ў вокны пылу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)