нагляда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. каго-што, за кім-чым, з дадан. сказам і без дап. Уважліва сачыць вачыма за кім-, чым-н.
Н. зацьменне сонца.
Н. за палётам буслоў.
2. за кім-чым. Вывучаць, даследаваць.
Н. за развіццём падзей, што адбываюцца ў грамадстве.
3. за кім-чым. Ажыццяўляць нагляд.
Н. за дзецьмі.
Н. за парадкам.
|| наз. нагляда́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нагляда́ць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
нагляда́ю |
нагляда́ем |
| 2-я ас. |
нагляда́еш |
нагляда́еце |
| 3-я ас. |
нагляда́е |
нагляда́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
нагляда́ў |
нагляда́лі |
| ж. |
нагляда́ла |
| н. |
нагляда́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
нагляда́й |
нагляда́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
нагляда́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
нагляда́ць несов.
1. наблюда́ть;
н. зацьме́нне со́нца — наблюда́ть затме́ние со́лнца;
2. (осуществлять надзор) смотре́ть, присма́тривать, гляде́ть, пригля́дывать, следи́ть, наблюда́ть, надзира́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нагляда́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. за кім-чым, каго-што, з дадан. сказам і без дап. Уважліва сачыць вачыма за кім‑, чым‑н. Варанецкі здалёк наглядаў за работай экскаватара, за якім цягнулася доўгая града чорнага торфу. Дуброўскі. Я стаяў і, сцяўшы зубы, наглядаў, як дужыя санітары знялі з саней насілкі. Даніленка.
2. каго-што, з дадан. сказам і без дап. Тое, што і назіраць (у 2 знач.). За некалькі дзён прабывання на невялікім участку заходняй граніцы я меў магчымасць наглядаць людзей, якім радзіма даверыла ахову нашай працы і нашага шчасця. Брыль. Раней Ларысе ніколі не прыходзілася наглядаць, як ажывае новы дом. Даніленка.
3. каго-што, за кім-чым і без дап. Тое, што і назіраць (у 3 знач.).
4. за кім-чым. Тое, што і назіраць (у 4 знач.). [Майстар] сам адрэгуляваў накладку, сам зрабіў заліўку і змазку машыны. Міхасю засталося толькі стаяць ды глядзець — наглядаць за спраўнасцю друкавання. Брыль. Паснедаўшы, Кастусь пайшоў з Максімам і Феліксам у клуню, а Саўку і Язэпа папрасіў наглядаць за ваколіцай. — Калі што якое, — сказаў ён, — сігнальце. Якімовіч.
5. Тое, што і нагледжваць. Прыскочыўшы ў лес, Сомік пакінуў каня на тым месцы, дзе браў нядаўна кавалак [дзерава], а сам нібыта пайшоў наглядаць другі кавалак. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надзира́ть несов. нагляда́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
надсма́тривать несов. нагляда́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
насма́тривать несов., прост. нагляда́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нагляда́нне, -я, н.
1. гл. наглядаць.
2. Тое, што заўважана ў працэсе вывучэння, разгляду чаго-н., назіранняў над чым-н.
Жыццёвыя нагляданні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
после́живать несов., разг. пасо́чваць; (присматривая) нагляда́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дазіра́ць
‘выглядаць каго-небудзь, што-небудзь; наглядаць, падглядаць за кім-небудзь, чым-небудзь’
дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
дазіра́ю |
дазіра́ем |
| 2-я ас. |
дазіра́еш |
дазіра́еце |
| 3-я ас. |
дазіра́е |
дазіра́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
дазіра́ў |
дазіра́лі |
| ж. |
дазіра́ла |
| н. |
дазіра́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
дазіра́й |
дазіра́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
дазіра́ючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)