мі́нус
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
мі́нус |
мі́нусы |
| Р. |
мі́нуса |
мі́нусаў |
| Д. |
мі́нусу |
мі́нусам |
| В. |
мі́нус |
мі́нусы |
| Т. |
мі́нусам |
мі́нусамі |
| М. |
мі́нусе |
мі́нусах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
мі́нус, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Знак у выглядзе гарызантальнай рыскі (-) для абазначэння аднімання або адмоўнай велічыні ў матэматыцы.
2. нескл. Паміж дзвюма лічбамі абазначае, што другая лічба аднімаецца ад першай.
Пяць м. тры.
3. Пры ўказанні на тэмпературу паветра абазначае: ніжэй нуля.
Сёння м. пяць.
4. перан. Недахоп, адмоўны бок (разм.).
Праект мае шмат мінусаў.
|| прым. мі́нусавы, -ая, -ае (да 3 і 4 знач.).
Мінусавая тэмпература.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мі́нус м., мат., перен. ми́нус
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мі́нус, ‑а, м.
1. У матэматыцы — знак у выглядзе гарызантальнай рыскі ( − ) для абазначэння аднімання або лічбы, меншай за нуль; проціл. плюс.
2. нескл. Паміж дзвюма лічбамі абазначае, што другая лічба аднімаецца ад першай. Сем мінус тры раўняецца чатыром.
3. Адмоўная велічыня. Мінус на мінус дае плюс. // Гарызантальная рыска пры школьных адзнаках, якая паказвае зніжэнне адзнакі. Чатыры з мінусам.
4. перан. Разм. Недахоп, адмоўны бок. У адзін міг я ўзважыў усе мінусы і плюсы. Тут жа выявіў яшчэ адзін мінус: я быў ранены. Шамякін.
[Ад лац. minus — менш.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мі́нус ’знак аднімання ад лічбы’, ’недахоп, адмоўны бок’ (ТСБМ), ст.-бел. минусъ ’мінус’ (XVII ст.) запазычана са ст.-польск. minus, якое з лац. minus ’менш’ (Булыка, Лекс. запазыч., 154). Магчыма і другое запазычанне праз рус. мову (Крукоўскі, Уплыў, 77).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ми́нус мат., перен. мі́нус, -са м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
трохчле́н, ‑а, м.
Спец. Алгебраічны выраз, які складаецца з трох адначленаў, злучаных знакамі плюс або мінус.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ужыва́цца 1, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
Незак. да ужыцца.
ужыва́цца 2, ‑аецца; незак.
1. Выкарыстоўвацца, прымяняцца. Ад батарэйкі, якая ўжываецца да кішэннага ліхтарыка, ішлі два ізаляваныя дроцікі, адзін — плюс, а другі — мінус. Карпюк. Шырока ўжываліся на Беларусі разнастайныя пасткі. «Помнікі». // Выкарыстоўвацца на пісьме, у мове, абыходжанні і пад. Выражаючы няпэўную множцасць, зборныя назоўнікі ўжываюцца звычайна толькі ў форме адзіночнага ліку. Граматыка.
2. Зал. да ужываць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плюс, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Матэматычны знак у выглядзе крыжыка (+), які абазначае складанне і дадатную велічыню.
2. у знач. нязм. слова. З дабаўленнем.
Чатыры п. два будзе шэсць.
3. перан. Дадатны бок, перавага.
Узважыць усе плюсы і мінусы.
4. У знач. злучніка «ды¹» (у 2 знач.), звычайна ў спалучэнні з «яшчэ» (разм.).
Цяжка мне — вучыцца, п. яшчэ малое дзіця.
5. Пры ўказанні на тэмпературу паветра абазначае: вышэй нуля.
На тэрмометры п. дванаццаць градусаў.
◊
Плюс-мінус — з магчымым разыходжаннем у бок павелічэння ці памяншэння.
|| прым. плю́савы, -ая, -ае (да 3 і 5 знач.).
Плюсавая тэмпература (вышэй нуля).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адмо́ўны, -ая, -ае.
1. Які змяшчае ў сабе адмаўленне.
А. адказ.
А. займеннік.
2. Дрэнны, варты асуджэння.
А. персанаж у п’есе.
3. У матэматыцы: які ўяўляе сабой велічыню, узятую са знакам мінус, меншую за нуль.
А. лік.
4. Суадносны з такім відам электрычнасці, матэрыяльныя часціцы якога з’яўляюцца электронамі (спец.).
А. электрычны зарад.
5. Які паказвае на адсутнасць чаго-н., процілеглы чаканаму.
А. вынік.
6. Неадабральны, асуджальны.
А. водгук.
Адмоўная рэцэнзія.
7. у знач. наз. адмо́ўнае, -ага. Тое, што характарызуецца адмоўнымі якасцямі; процілеглае дадатнаму.
Бачыць ва ўсім толькі адмоўнае.
|| наз. адмо́ўнасць, -і, ж. (да 1, 2 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)