мі́ласць

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне

адз.
Н. мі́ласць
Р. мі́ласці
Д. мі́ласці
В. мі́ласць
Т. мі́ласцю
М. мі́ласці

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

мі́ласць, -і, ж.

1. Добрыя, велікадушныя адносіны.

Змяніць гнеў на м.

2. Ахвяраванне, дар.

◊

Ваша (твая, яго) міласць (уст.) — ужыв. як пачцівы зварот ніжэйшага да вышэйшага і пры ўпамінанні трэцяй асобы.

Міласці просім (разм.) — ветлівае запрашэнне зрабіць што-н.

Па міласці каго (іран.) — па чыёй-н. віне або дзякуючы каму-н.

Скажы на міласць (разм.) — выказванне здзіўлення, непаразумення і пад. з якой-н. прычыны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мі́ласць ж.

1. ми́лостыня, подая́ние ср.;

хадзі́ць па ~ці — проси́ть ми́лостыню (подая́ние);

2. (милосердие) ми́лость;

змяні́ць гнеў на м. — смени́ть гнев на ми́лость;

3. только мн. щедро́ты

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мі́ласць, ‑і, ж.

1. Добрыя, велікадушныя адносіны. Дзякуй вам за хлеб, за кашу і за міласць вашу. З нар.

2. Ахвяраванне, дар. [Аксіння:] — Ды кожнаму кланяйся ды прасі, як тае міласці, каб хаця невялічкую якую работу табе далі. Лынькоў. [Шугай:] — Бальшавікі, таварыш Каліна, не чакаюць міласцей ад прыроды. Яны заваёўваюць перамогу. Асіпенка.

•••

Ваша, твая (яго, яе, іх) міласць (уст. і іран.) — ужываецца як пачцівы зварот і пры ўпамінанні трэцяй асобы.

Змяніць гнеў на міласць гл. змяніць.

Міласці просім гл. прасіць.

На міласць бога (спадзявацца) — не рабіць ніякіх захадаў для паспяховага ажыццяўлення чаго‑н.

Па міласці каго — а) дзякуючы каму‑н.; б) перан. па чыёй‑н. віне.

Скажы на міласць гл. сказаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мі́ласцівы, -ая, -ае.

Які праяўляе міласць, прыхільнасць, добразычлівасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ва́спа́н, -а, м. (уст.).

Форма ветлівага звароту да мужчыны ў шляхечым асяроддзі; ваша міласць.

|| ж. васпа́ні, нескл.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

лі́тасць, -і, ж.

Добрыя, велікадушныя адносіны; міласць, спагада.

◊

Без літасці —

1) жорстка, строга, сурова;

2) неміласэрна, не шкадуючы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

міло́сціць

‘праяўляць міласць, паважаць, песціць каго-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. міло́шчу міло́сцім
2-я ас. міло́сціш міло́сціце
3-я ас. міло́сціць міло́сцяць
Прошлы час
м. міло́сціў міло́сцілі
ж. міло́сціла
н. міло́сціла
Загадны лад
2-я ас. міло́сці міло́сціце
Дзеепрыслоўе
цяп. час міло́сцячы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

мі́ласцівы, ‑ая, ‑ае.

Які выказвае міласць, прыхільнасць, паблажлівасць; літасцівы. Аднак лёс быў неаднолькава міласцівым да Полацка і палачан. Васілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ва́спа́н, ‑а, м.

Уст. Форма ветлівага звароту да мужчыны ў шляхечым асяроддзі; ваша міласць. [Антось:] — Ну, што нам васпан сказаць мае? [Марцін:] — Наказ прынёс я да васпана. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)