Мікі́та

назоўнік, уласны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. Мікі́та Мікі́ты
Р. Мікі́ты Мікі́таў
Д. Мікі́ту Мікі́там
В. Мікі́ту Мікі́таў
Т. Мікі́там Мікі́тамі
М. Мікі́це Мікі́тах

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Мікі́та ’стары танец: двое трымаюцца за канцы палкі і, перакідваючы ногі праз яе, па чарзе пытаюцца: — «Мікіта, ці ты-та? — Не я-та, мой тата!» (зах., Даль). Інакш у БелСЭ, 7 (гл.). Ад імя Мікіта (як і «Лявоніха», «Яйка», «Юрачка»), якое з с.-грэч. Νικήτης.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кві́та, у знач. вык. (разм.).

Усё, даволі; ніякай размовы.

Заплаціла і к.

І к., дзядзька Мікіта!

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дзя́дзька, -і, м.

1. мн. -і, -аў. Бацькаў або матчын брат.

У госці прыехаў д.

Лявон.

2. мн. -і́, -о́ў. Дарослы мужчына наогул; зварот да старэйшага мужчыны.

Скажыце, д., як прайсці ў бальніцу?

◊

І квіта, дзядзька Мікіта (разм.) — і ўсё тут.

|| ласк. дзя́дзечка, -і, мн. -і, -чак, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Сшымане́ць ’здурнець, звар’яцець’ (Бяльк.). Няясна; корань слова нагадвае ўласнае імя Шыман, параўн. змікіціць ’сцяміць’ ад Мікіта.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кві́та в знач. сказ., разг. квит, кви́ты;

◊ і к., дзя́дзька Мікі́та! — и всё тут; и никаки́х!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Мікі́ткі ў выразе пад мікі́ткі ’пад рэбры’ (Растарг.). Няясна. Магчыма, ад Мікі́та. Параўн. рус. сімб. микитки ’скулы’ (?), цвяр. никитки ’ўздыхавіна’, ’падрабрынне’, варон. ’бакі’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зухава́ты, ‑ая, ‑ае.

Бойкі, удалы, маладзецкі. Тут быў сам фельчар Мікіта Найдус, зухаваты хлопец — праныра. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уну́рысты, ‑ая, ‑ае.

Хмурны, нелюдзімы. Прыйшоў Мікіта — дужы хлапчына з масянжовым тварам, троху сутулаваты, унурысты і маўклівы. Зарэцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыгарэ́лы, ‑ая, ‑ае.

Які прыгарэў, падпаліўся. — У цябе ж тут ліха ведае што! — аддзіраючы ад патэльні прыгарэлыя скваркі, бурчаў Мікіта. Стаховіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)