мара́ль

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне

адз. мн.
Н. мара́ль мара́лі
Р. мара́лі мара́лей
Д. мара́лі мара́лям
В. мара́ль мара́лі
Т. мара́ллю мара́лямі
М. мара́лі мара́лях

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

мара́ль, -і, ж.

1. Сукупнасць прынцыпаў і норм паводзін людзей між сабой і ў адносінах да грамадства.

Чалавек высокай маралі.

2. Лагічны павучальны вывад з чаго-н.

М. байкі.

3. Павучанне, натацыя (разм.).

Чытаць м.

|| прым. мара́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).

М. кодэкс.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мара́ль ж.

1. мора́ль; (совокупность норм поведения — ещё) нра́вственность;

агульначалаве́чая м. — общечелове́ческая мора́ль (нра́вственность);

2. (нравственный вывод) мора́ль;

м. ба́йкі — мора́ль ба́сни;

3. разг. (наставление) мора́ль, нравоуче́ние ср.;

чыта́ць м. — чита́ть мора́ль (нравоуче́ние)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мара́ль, ‑і, ж.

1. Правілы, нормы паводзін людзей у адносінах паміж сабой. Камуністычная мараль. Буржуазная мараль. □ Маё знаёмства з доктарам з пункту погляду маралі тутэйшых жыхароў адбылося вельмі прыстойна і як мае быць. Васілевіч.

2. Павучальны вывад з чаго‑н. Мараль байкі.

3. Разм. Павучанне, натацыя. [Максім:] — Ты мне маралі не чытай... На сябе спачатку паглядзі. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Мара́ль ’правілы, нормы паводзін людзей у адносінах паміж сабой’, ’павучальны вывад з чаго-небудзь’, ’павучанне, натацыя’ (ТСБМ, Растарг.). Паводле Крукоўскага (Уплыў, 77), запазычана з рус. мовы. Аднак яшчэ ст.-бел. моральный ’маральны’ (XVII ст.) са ст.-польск. moralny. Паланізмамі з’яўляюцца бел. марал ’мараль’ (Яруш.) і мара́льнасць з польск. moralność ’тс’. Усе праз франц. moral прыйшлі з лац. moralis ’які датычыць звычак’ (SWO, 491).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

агульначалаве́чы, -ая, -ае.

Уласцівы ўсім людзям, усяму чалавецтву.

Агульначалавечая мараль.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мора́ль мара́ль, -лі ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

маралізава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; незак.

Прапаведаваць строгую мараль; павучаць.

|| наз. мараліза́цыя, -і, ж. і маралізава́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мара́льны, -ая, -ае.

1. гл. мараль.

2. Які адпавядае правілам маралі, якому ўласціва высокая мараль.

М. ўчынак.

М. абавязак.

3. Звязаны з унутранымі, душэўнымі перажываннямі.

Маральная падтрымка.

Высокі м. дух.

○

Маральны знос — змяншэнне вартасці абсталявання, машын, што знаходзяцца ў эксплуатацыі, незалежна ад змянення іх фізічнай прыдатнасці.

|| наз. мара́льнасць, -і, ж. (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цнатлі́вы, -ая, -ае.

1. Які зберагае, захоўвае высокую мараль і чысціню чалавечых адносін.

Ц. юнак.

2. Які не страціў нявіннасці.

|| наз. цнатлі́васць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)