мале́бен, -бну, мн. -бны, -бнаў, м.
Кароткае набажэнства за чыё-н. здароўе, поспехі і пад.
Служыць м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мале́бен
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
мале́бен |
мале́бны |
| Р. |
мале́бну |
мале́бнаў |
| Д. |
мале́бну |
мале́бнам |
| В. |
мале́бен |
мале́бны |
| Т. |
мале́бнам |
мале́бнамі |
| М. |
мале́бне |
мале́бнах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
мале́бен, -бну м., церк. моле́бен
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мале́бен, ‑бна, м.
1. Кароткае набажэнства за чыё‑н. здароўе, поспехі, а таксама па нябожчыках. Малебны ксяндзы па касцёлах Спраўляюць за ўдовіны злоты. Купала.
2. перан. Разм. Дакучлівае навучанне, настаўленні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мале́бен ’кароткае набажэнства за чыё-небудзь здароўе, поспехі, а таксама па нябожчыках’ (ТСБМ), малебенны ’набожны’ (мін., Сл. ПЗБ), малебства ’малебен’ (Др.-Падб.), укр. молебень, рус. молебен, ст.-рус. молебенъ (XV ст.) узыходзяць да прасл. субстантывізаванага прыметніка molьbьnъ, утворанага ад molьba пры дапамозе суфікса ‑ьnъ (Слаўскі, SP, 1, 136). Увайшло ў бел. мову праз ц.-слав.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пра́віць¹, пра́ўлю, пра́віш, пра́віць; незак., кім-чым.
1. Кіраваць, маючы ўладу.
П. дзяржавай.
2. Накіроўваць чый-н. рух.
П. коньмі, яхтай.
3. Адпраўляць, праводзіць якое-н. дзеянне.
П. малебен.
|| наз. праўле́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Малібоны ’непатрэбныя натацыі’ (карэліц., Жыв. сл.). Скажоная форма мале́бен (гл.) пры ад’ідэацыі мальбоніць. Суфікс аформіўся пад уплывам забабоны, праклёны. Гл. таксама мальбоны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шэ́лег, ‑а, м.
Старажытная дробная манета. А бацька толькі што выплаціў арэнду, і ў хаце не было болей ані шэлега, каб наняць папа і адслужыць па нябожчыцы малебен. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
моле́бен церк., м. и моле́бствие ср. мале́бен, -бна м., набажэ́нства, -ва ср., богаслужэ́нне, -ня ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кадзі́ць, каджу, кадзіш, кадзіць; незак.
Раскалыхваючы ў руцэ кадзіла, курыць ладанам або іншымі пахучымі рэчывамі ў час набажэнства. Кадзіць сваім кадзілам дзяк Паперадзе працэсіі. Куляшоў. Вось не забыцца мне ніколі, Як раз угодніку Міколе Служыў малебен поп адзін. Як шчыра ён кадзіў. Крапіва. // перан. Незаслужана, празмерна хваліць каго‑н. Сяджу і думаю: які ж я дзівак быў учора. Часам з некім грымеў, часах некаму ў вочы кадзіў. Кірэенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)