лі́хтар

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. лі́хтар лі́хтары
Р. лі́хтара лі́хтараў
Д. лі́хтару лі́хтарам
В. лі́хтар лі́хтары
Т. лі́хтарам лі́хтарамі
М. лі́хтары лі́хтарах

Крыніцы: piskunou2012, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ліхта́р

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. ліхта́р ліхтары́
Р. ліхтара́ ліхтаро́ў
Д. ліхтару́ ліхтара́м
В. ліхта́р ліхтары́
Т. ліхтаро́м ліхтара́мі
М. ліхтары́ ліхтара́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

лі́хтар, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).

Грузавое несамаходнае судна, прызначанае для пагрузкі і разгрузкі вялікіх суднаў ці мясцовых перавозак.

|| прым. лі́хтарны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ліхта́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Асвятляльны прыбор у выглядзе шклянога футарала.

Вулічны л.

Электрычны л.

2. Шкляны праём у даху, а таксама зашклёны выступ у будынку.

3. Сіняк, кровападцёк пад вокам (разм.).

|| памянш. ліхта́рык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 і 2 знач.).

|| прым. ліхта́рны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ліхта́р, -ра́ м. фона́рь;

ву́лічны л. — у́личный фона́рь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ліхта́р, ‑а́, м.

1. Асвятляльны прыбор з крыніцай святла ў шкляным шары або футарале са шклянымі сценкамі. Вулічны ліхтар. Электрычны ліхтар. □ Вільготны туман засцілаў вуліцы, і ў ім цьмяна свяціліся ліхтары. Хадкевіч. Міканор Іванавіч апрануў ватоўку і пачаў запраўляць ліхтар. Даніленка.

2. перан. Разм. Сіняк, кровападцёк (на твары, пад вокам). Пераноссе распухла і пасінела, а пад вачыма з’явіліся страшныя фіялетавыя «ліхтары». Карпюк.

3. Шкляны праём у даху для натуральная асвятлення памяшкання (звычайна прамысловага), а таксама зашклёны выступ у будынку.

[Ад ням. Licht — святло.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ліхта́р, лыхта́р ’прылада для асвятлення — футарал са шклянымі сценкамі’ (ТСБМ, Гарэц., Касп., Мядзв., Растарг.; КЭС, лаг.), ’падсвечнік’ (Грыг., Нас., Шат., Шпіл.; Сл. ПЗБ; КЭС, лаг.; паўд.-усх., КЭС), ст.-бел. лихтаръ, лехтаръ, лыхтаръ, ляхтаръ ’ліхтар’ (XV ст.) запазычаны са ст.-польск. lichtarz ’падсвечнік’, якое ўзыходзіць да с.-в.-ням. liuhtaere, ням. Leuchter ’падсвечнік’ < liuhten ’свяціць’ < герм. *liuhta‑ ’ясны’ (Слаўскі, 4, 233; Чартко, Бел. лінгв. зб., 151; Жураўскі, Бел. мова, 62; Кюнэ, 72). Фасмер (2, 505) мяркуе, што насуперак Вінеру (63) пасрэдніцтва ідыш з’яўляецца неімаверным. Сюды ж ліхта́рня ’падсвечнік’ (Нас., Сцяшк.), ’ліхтар’ (Растарг.; паўд.-усх., КЭС), ’від ліхтара’ (паст., чыж., Сл. ПЗБ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ліхтар / вялікай магутнасці: пражэктар / на аўтамабілі, лакаматыве: фара

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

падфа́рнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Невялікі дапаможны ліхтар каля пярэдняга крыла на аўтамашыне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

засвяці́ць¹, -вячу́, -ве́ціш, -ве́ціць; зак., што.

Запаліць для асвятлення.

З. ліхтар.

Сонца засвяціла ў акно.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)