літа́ўры, -аў, адз. -а, -ы, ж.

Ударны музычны інструмент у выглядзе двух паўшар’яў, абцягнутых скурай.

◊

Біць у літаўры — святкаваць перамогу.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

літа́ўры мн. (ед. літа́ўра ж.) лита́вры

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

літа́ўры, ‑аў; адз. літаўра, ‑ы, ж.

Ударны музычны інструмент у выглядзе катла, верх якога абцягнуты скурай. Біць у літаўры.

[Ад грэч. poly — многа і taurea — барабан.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Літа́ўры ’ударны музычны інструмент’ (ТСБМ). З рус. литавры ’тс’, якое з с.-грэч. πολυταυρέα ’літаўры’ ў выніку гаплалогіі: ст.-рус. бить политавры > бить по литаврам > бить в литавры (Фасмер, 2, 501; Крукоўскі, Уплыў, 84). Брукнер (Die Slav. Fremdw. in Litauischen, Weimer, 1887, 23) рус. лексему выводзіць з літ. litaũras ’тс’, супраць чаго Мікала (Beitrage zur Kunde der indoger. Spr., Göttingen, 1895, 118).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

літа́ўра

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. літа́ўра літа́ўры
Р. літа́ўры літа́ўраў
Д. літа́ўры літа́ўрам
В. літа́ўру літа́ўры
Т. літа́ўрай
літа́ўраю		 літа́ўрамі
М. літа́ўры літа́ўрах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

тымпа́н¹, -а, мн. -ы, -аў, м.

Старадаўні ўдарны музычны інструмент, род медных талерак або невялікай літаўры.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тулумба́с, ‑а, м.

Старадаўні ўдарны музычны інструмент (разнавіднасць літаўры).

[Тур.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лита́вры мн. літа́ўры, -раў, ед. літа́ўра, -ры ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тымпа́н ​1, ‑а, м.

Старадаўні ўдарны музычны інструмент — род медных талерак або невялікай літаўры.

[Грэч. tympanon — барабан, бубен.]

тымпа́н ​2, ‑а, м.

Спец. Трохвугольнае поле франтона з жывапіснымі і скульптурнымі ўпрыгожаннямі.

[Грэч. tympanon — барабан, бубен.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Тымпа́н ‘старадаўні музычны інструмент — род медных талерак або невялікай літаўры’ (ТСБМ), ст.-бел. тимпанъ ‘тс’ (ГСБМ), укр. тимпа́н, рус. тимпа́н, стараж.-рус. тумпанъ, тумбанъ, тимпанъ (з XI ст.), ст.-слав. тѫпанъ ‘тс’. Запазычана са ст.-грэч. τύμπανον ‘від барабана’ ці з новагрэч. τούμπανο ‘тс’, што ўзыходзіць да τύπος ‘удар’, ‘знак, адбітак’, τύπτω ‘біць, удараць, паражаць’. У заходнееўрапейскія мовы слова прыйшло праз лац. tympanum ‘бубен’ (Фасмер, 4, 59; Голуб-Ліер, 495; ЕСУМ, 5, 568).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)