ляту́н, летуна́, мн. летуны́, летуно́ў, м. (разм.).
1. Той, хто лятае.
2. Той, хто здольны хутка перамяшчацца, імчацца, скакаць.
Не конь, а л.
3. перан. Той, хто часта мяняе месца працы ў сувязі з асабістай выгадай.
|| ж. ляту́ха, -і, ДМ -ту́се, мн. -і, -ту́х.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ляту́н
назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ляту́н |
летуны́ |
| Р. |
летуна́ |
летуно́ў |
| Д. |
летуну́ |
летуна́м |
| В. |
летуна́ |
летуно́ў |
| Т. |
летуно́м |
летуна́мі |
| М. |
летуне́ |
летуна́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ляту́н
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ляту́н |
летуны́ |
| Р. |
летуна́ |
летуно́ў |
| Д. |
летуну́ |
летуна́м |
| В. |
летуна́ |
летуно́ў |
| Т. |
летуно́м |
летуна́мі |
| М. |
летуне́ |
летуна́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ляту́н (род. летуна́) м., в разн. знач. лету́н
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ляту́н, летуна, м.
Разм.
1. Той, хто лятае. Як і ўсе курыныя, глушэц — лятун далёка не першакласны. В. Вольскі. // Пра таго, хто здольны хутка перамяшчацца, імчацца, скакаць і пад. Гэта не конь, а лятун.
2. перан. Зневаж. Той, хто часта мяняе месца працы з-за асабістай выгады. — Толькі ведай: летуноў я не люблю. І на машыну пакуль што разлічваць табе цяжка. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ляту́н ’лётчык, пілот’ (Бяльк., б.-каш., Мат. Гом.) (рус. лету́н, чэш. letoun ’лятаючае насякомае’, ’кажан’, ’самалёт’, славац. letún ’тс’). Новае ўтварэнне — семантычны перанос з ляту́н ’той, хто лётае, хутка ходзіць, бегае’ (ТСБМ). Да лётаць (гл.). Аб суфіксе гл. Слаўскі (SP, 1, 134–135), Сцяцко (Афікс. наз., 68). Зусім новае ў бел. мове ’той, хто часта мяняе месца працы’ — з рус. лету́н ’тс’, якое (іран.) ’селянін, які не хацеў жыць у сваёй вёсцы, а шукаў дзесьці дадатковыя заробкі’. Крукоўскі (Уплыў, 151) разглядае гэта як сэнсавую кальку. Сюды ж: ляту́н ’дробны лешч, Abramis brama L.’, ’гусцяра, Blicca bjoerkna L.’ (Інстр. II), а таксама ляту́ха ’тая, што шпарка ходзіць, бегае’ (міёр., З нар. сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лету́н в разн. знач. ляту́н, род. летуна́ м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ляту́ха, ‑і, ДМ ‑тусе; ж.
Разм. Жан. да лятун (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пляту́н ’майстар па пляценню кашоў’ (карм., Мат. Гом.). Да плесці (гл.). Суф. -v//, як у лятун, хадун, паўзун.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гастралёр, ‑а, м.
1. Артыст, які прыехаў на гастролі. Гастралёры выступалі на летняй эстрадзе.
2. перан. Разм. Пра чалавека, які часта мяняе месца работы; лятун. Кажуць, зноўку Ян без месца: За каршэнь яго ўзялі, У месца мяккае каленцам Гастралёру паддалі! Валасевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)