ло́коть ло́каць, род. ло́кця м.;

бли́зок ло́коть, да не уку́сишь посл. блі́зка ло́каць, ды не ўку́сіш;

чу́вство ло́ктя пачуццё ло́кця.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ло́каць (род. ло́кця) м.

1. в разн. знач. ло́коть;

уда́рыць л. — уда́рить ло́коть;

падра́ны л. — рва́ный ло́коть;

2. (старинная мера длины) ло́коть;

пачуццё ло́кця — чу́вство ло́ктя;

блі́зка л., ды не ўку́сішпосл. бли́зок ло́коть, да не уку́сишь;

куса́ць (сабе́) ло́кці — куса́ть (себе́) ло́кти

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

таўха́ць несов., разг. толка́ть;

т. пад ло́каць — толка́ть под ло́коть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Локаць1, локець, лы́коть ’сустаў, месца згібу рукі’ (ТСБМ, Бяльк., Сл. Брэс., Шат., Яруш., Сцяшк., Ян., Сл. ПЗБ), хойн. локець, арш. локъць, крыч., ушац. локыць, бяроз. локоть (КЭС), лу́коць, лі́коць (Дразд.), лу͡окоть (Бес.), локець (ТС; хойн., Шатал.). Укр. ло́коть, лі́коть, ло́кіть, жытом. ло́хот, рус. ло́коть, ст.-рус. локъть; польск. łokieć, okieć, łochieć, каш. łokc, палаб. lütʼėt, н.-луж. łokś, в.-луж. łochć, чэш. loket, славац. lakeť, lokeť, lacheť, locheť, усх. lo̬kec; славен. laket, lakȃt, прэкмур. lakèt, усх.-штыр. láketсерб.-харв. ла̑кат, дуброўн., чарнаг. ла̏кат; макед. лакот, lokutʼ, lъchtʼ, лъftʼ(ót), балг. лакът, радоп. ла́кать, ст.-слав. лакъть. Прасл. olkъtь, olkъte ’згіб рукі, сустаў у згібе рукі’ з асновай на ‑u, да якой у прасл. мове дадавалася ‑t (як у лац., параўн. cap‑ut, ‑ut‑i‑s). Суф. ‑ъt (∼ балт. ‑ut‑a‑s, ‑ut‑i‑s) ужываецца і ў іншых слав. саматычных назвах: бел. пазногаць, рус. коготь, польск. kłykieć ’мышчалкі’, ’другая фаланга пальцаў’. І.‑е. адпаведнікі: літ. uolektìs ’локаць — мера даўжыні’, лат. uôlekts ’тс’, лат. elks ’локаць’, ’перадплечча’, ст.-прус. woltis ’тс’, а таксама балт. адпаведнікі з пашыранай асновай на ‑n: ст.-прус. alkunis ’локаць’, літ. elkū́, alkū́ ’перадплечча’, ’паварот ракі, вуліцы’, лат. ę̀lkuone ’локаць’, ę̀lkuons, ę̀lkuonis ’згіб’ і іншыя: ст.-грэч. ὠλένη ’локаць’, але ἄλαξ πῆχυς (у Гесіхія), лац. ulna, ст.-ірл. uilenn, гоц. aleina, ст.-в.-ням. elina, алб. llerë, ст.-інд. aratniṣ, авест. arəϑna ’локаць’, арм. ołn ’хрыбетны’, olok​c ’галёнка, вялікая галёначная косць’. Да і.-е. *el‑, *ol‑ ’згінаць, гнуць’ (Фасмер, 2, 514; Слаўскі, 5, 154–158; Скок, 2, 263–264). Сюды ж локаць, локыть, локець ’мера даўжыні 65 см, ад кісці рукі да локця’ (Гарэц., Бес., Мал., Шат., Уладз., Ян., Нас., Сцяшк.), лун. ’даўжыня ў 0,5 м’ (Шатал.), ’мера даўжыні на выцягнутую руку’ (Нас.), ’мера даўжыні ў 3/4 аршыну’ (паўд.-усх., КЭС).

Локаць2 ’прагна піць’ (Крыў., Дзіс.). Да лкаць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

укуси́ть сов., в разн. знач. укусі́ць;

кака́я му́ха тебя́ укуси́ла? яка́я му́ха цябе́ ўкусі́ла?;

бли́зок ло́коть, да не уку́сишь блі́зка ло́каць, ды не ўку́сіш.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

абабі́ць сов.

1. (материей, жестью) оби́ть; (досками, тёсом — ещё) обши́ть;

2. (ударяя, заставить отвалиться) сбить, оби́ть;

3. ссади́ть;

абабі́ць па́лец — ссади́ть па́лец;

абабі́ць ло́каць — ссади́ть ло́коть;

4. оби́ть, обмолоти́ть, вы́колотить;

абабі́ць лён — оби́ть (обмолоти́ть) лён;

5. обката́ть, уката́ть; уе́здить;

абабі́ць даро́гу — обката́ть (уката́ть, уе́здить) доро́гу

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

укусі́ць сов.

1. в разн. знач. укуси́ть; (жалом — ещё) ужа́лить;

саба́ка ўкусі́ў за нагу́ — соба́ка укуси́ла за́ ногу;

чэ́рствы хлеб ця́жка ўкусі́ць — чёрствый хлеб тру́дно укуси́ть;

аса́ ўкусі́ла руку́ — оса́ укуси́ла (ужа́лила) ру́ку;

2. перен., разг. уязви́ть, уколо́ть;

(яка́я) му́ха ўкусі́ла — (каго) (кака́я) му́ха укуси́ла (кого);

блі́зка ло́каць, ды не ўку́сішпосл. бли́зок ло́коть, да не уку́сишь;

укусі́ўшы, не залі́жашпогов. укуси́в, не зали́жешь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бли́зкий

1. в разн. знач. блі́зкі;

бли́зкий к о́бмороку блі́зкі да непрыто́мнасці;

бли́зкое родство́ блі́зкае свая́цтва, блі́зкая ро́днасць;

бо́лее бли́зкий больш блі́зкі, бліжэ́йшы;

са́мый бли́зкий друг са́мы блі́зкі ся́бар;

пе́рвые снежи́нки — ве́стники бли́зкой зимы́ пе́ршыя сняжы́нкі — вестуны́ блі́зкай зімы́;

журнали́ст, бли́зкий к прави́тельственным круга́м журналі́ст, блі́зкі да ўра́давых ко́лаў;

2. бли́зкие мн., сущ. блі́зкія, -кіх;

в кругу́ свои́х бли́зких сяро́д сваі́х блі́зкіх;

3. (в знач. сказуемого переводится наречием) блі́зка;

бли́зок день блі́зка дзень;

быть в бли́зких отноше́ниях с кем быць у блі́зкіх адно́сінах з кім;

не бли́зкий свет не блі́зкі свет;

бли́зок ло́коть, да не уку́сишь блі́зка ло́каць, ды не ўку́сіш;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

блі́зка

1. нареч. (в пространстве) бли́зко; (на малом расстоянии — ещё) вблизи́, невдалеке́, неподалёку; (совсем близко — ещё) ря́дом;

яны́ сядзе́лі ве́льмі б. адзі́н ад аднаго́ — они́ сиде́ли о́чень бли́зко друг от дру́га;

б. ад го́рада — вблизи́ (невдалеке́, неподалёку) от го́рода;

2. в знач. сказ. (во времени) ско́ро, бли́зко; (в сочетании с сущ. — ещё) бли́зок, близка́;

б. во́сень — ско́ро (бли́зко) о́сень;

б. дзень — бли́зок день;

3. нареч. (хорошо) бли́зко;

б. пазнаёміцца — бли́зко познако́миться;

4. предлог с род. разг. (в пространственном знач.) во́зле, о́коло; близ;

б. рэ́чкі — во́зле (о́коло, близ) ре́чки;

5. предлог с род. разг. (приблизительно) о́коло;

б. го́дао́коло го́да;

б. ты́сячыо́коло ты́сячи;

6. в знач. безл. сказ. бли́зко;

дзе́цям б. хадзі́ць у шко́лу — ребя́там бли́зко ходи́ть в шко́лу;

б. што — без ма́лого, почти́; о́коло (чего);

і ні б.! — ни в каку́ю! ни за что!;

б. віда́ць, ды далёка дыба́цьпосл. глаза́м ви́дно, да нога́м оби́дно;

б. ло́каць, ды не ўку́сішпосл. бли́зок ло́коть, да не уку́сишь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)