кла́няцца, -яюся, -яешся, -яецца; незак.
1. каму-чаму. Рабіць паклоны ў знак прывітання, павагі, удзячнасці.
К. бацькоўскаму дому.
2. каму. У пісьме або праз каго-н. перадаваць прывітанне.
Кланяйся ад майго імя ўсім родным.
3. перан., каму і перад кім. Звяртацца з просьбай, уніжана аб чым-н. прасіць (разм.).
Кожнаму бюракрату прыходзіцца к.
|| зак. паклані́цца, -ланю́ся, -ло́нішся, -ло́ніцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кла́няцца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
кла́няюся |
кла́няемся |
| 2-я ас. |
кла́няешся |
кла́няецеся |
| 3-я ас. |
кла́няецца |
кла́няюцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
кла́няўся |
кла́няліся |
| ж. |
кла́нялася |
| н. |
кла́нялася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
кла́няйся |
кла́няйцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
кла́няючыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
кла́няцца несов., в разн. знач. кла́няться;
ідучы́ па ву́ліцы, ён ~няўся напра́ва і нале́ва сваі́м знаёмым — идя́ по у́лице, он кла́нялся напра́во и нале́во свои́м знако́мым;
ні́зка ~няюцца табе́ твае́ сябры́ — ни́зко кла́няются тебе́ твои́ друзья́;
ён не хо́ча ніко́му к. і прасі́ць ла́скі — он не хо́чет никому́ кла́няться и проси́ть ми́лости;
◊ к. ў но́гі — (каму) кла́няться в но́ги (кому)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кла́няцца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.
каму-чаму і без дап.
1. Рабіць паклоны ў знак прывітання, павагі, удзячнасці. Кланяцца роднай зямлі. □ Старыя палешукі, сустракаючыся, пачціва кланяліся. Колас.
2. У пісьме або цераз каго‑н. перадаваць прывітанне, выражаць павагу. — Даслоўна, кажу, так і напішы: маёр Пітолін нізка кланяецца табе, бацька, за маё выхаванне. Грамовіч.
3. перан.; каму. Разм. Звяртацца з просьбай, уніжана прасіць аб чым‑н.; пакланяцца. — Давай, Настулька, будзем жыць так, без запісу ў воласці, без шлюбу ў царкве, бо далей я не пайду кланяцца рознаму чорту. Чарот.
•••
Кланяцца ў ногі каму — тое, што і кланяцца (у 3 знач.).
Кланяцца ў пояс — нізка кланяцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кла́няцца ’рабіць паклоны’ (ТСБМ, Нас., ТС, Бяльк., Сержп. Пр., Др.-Падб.). Укр. кланятися, рус. кланяться ’тс’, ст.-слав. кланѧти сѧ, балг. кланям се, серб.-харв. кла̏њати се, славен. klȃnjati se, польск. kłaniać się, чэш. klaněti, славац. klaňať ’тс’. Прасл. klanjati — ітэратыў ад kloniti. Гл. кланіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паклані́цца гл. кланяцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зе́мно нареч., уст. / зе́мно кла́няться кла́няцца да до́лу, кла́няцца да зямлі́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пакло́н, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Нахіленне галавы або верхняй часткі тулава ў знак прывітання, удзячнасці, пакорнасці і пад.
Нізкі п.
Зямны п. (да зямлі). Адбіваць паклоны (кланяцца). Біць паклоны (кланяцца ў час малітвы).
2. перан. Пажаданне дабра, шчасця, прывітанне.
Паслаць, перадаць п. каму-н.
◊
Ісці з паклонам да каго (разм.) — звяртацца з просьбай аб дапамозе, садзейнічанні да каго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
закла́няцца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; зак.
Разм. Пачаць кланяцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адбіва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да адбіць.
•••
Адбіваць крок — ісці, рытмічна, гучна ставячы нагу.
Адбіваць паклоны — кланяцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)