ка́ркаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. Пра варону: ствараць гукі, падобныя на «кар-кар».
2. перан. Прадказваць няўдачу, няшчасце, бяду (разм.).
Хопіць табе к.
|| зак. нака́ркаць, -аю, -аеш, -ае (да 2 знач.).
Накаркаў бяду на сваю галаву.
|| аднакр. ка́ркнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1 знач.).
|| наз. ка́рканне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ка́ркаць
дзеяслоў, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ка́ркаю |
ка́ркаем |
| 2-я ас. |
ка́ркаеш |
ка́ркаеце |
| 3-я ас. |
ка́ркае |
ка́ркаюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ка́ркаў |
ка́ркалі |
| ж. |
ка́ркала |
| н. |
ка́ркала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ка́ркай |
ка́ркайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
ка́ркаючы |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ка́ркаць несов., прям., перен. ка́ркать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ка́ркаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Ствараць крык, падобны на гукі «кар-кар». Толькі ў вершалінах дрэў прарэзліва каркалі вароны ды звінелі на розныя галасы іншыя дробныя птушкі. Якімовіч.
2. перан. Разм. Прадказваць няўдачу, няшчасце, бяду. — Бачыш, піянер, як кіпіць работа! Яшчэ ж год назад знаходзіліся такія, што каркалі, быццам у калгасе ніхто працаваць па-сапраўднаму не будзе. Курто.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ка́ркаць (пра крык варон), укр. каркати, рус. каркать ’тс’. Іншаславянскія паралелі маюць іншую фанетычную структуру і шэраг іншых значэнняў, якія суадносяцца толькі як гукапераймальныя: чэш. krkáti ’адрываць’, славац. kŕkať ’квакаць’, польск. karkać ’кудахтаць’, серб.-харв. kŕkati ’хлябтаць’, славен. kȓkati ’гудзець’ (аб пчолах). Агульная форма гэтых заходне- і паўднёваславянскіх слоў: kъrkati. Маюць бліжэйшую паралель у літ. kūrkti ’квакаць’. Што датычыцца ўсходнеславянскіх паралелей, то для іх нельга дакладна рэканструяваць архетып. Мы дапускаем karkati, якое цяжка суаднесці з kъrkati, з аднаго боку, і з літ. kar̃kti ’кудахтаць’, з другога; у якасці паралелі да апошняй літоўскай формы мы б чакалі бел. *карокаць і ўсх.-слав. паралелі з поўнагалоссем (Слаўскі, 2, 78).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
раска́ркацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак. (разм.).
Пачаць моцна каркаць.
Вароны раскаркаліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ка́ркать несов. ка́ркаць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зака́ркать сов. зака́ркаць, пача́ць ка́ркаць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ка́ркнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Аднакр. да каркаць (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)