караву́льная
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, субстантываваны, ад’ектыўнае скланенне
|
адз. |
мн. |
| ж. |
- |
| Н. |
караву́льная |
караву́льныя |
| Р. |
караву́льнай |
караву́льных |
| Д. |
караву́льнай |
караву́льным |
| В. |
караву́льную |
караву́льныя (неадуш.) |
| Т. |
караву́льнай
караву́льнаю |
караву́льнымі |
| М. |
караву́льнай |
караву́льных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
караву́льная ж., сущ. карау́льная
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
караву́льны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
караву́льны |
караву́льная |
караву́льнае |
караву́льныя |
| Р. |
караву́льнага |
караву́льнай
караву́льнае |
караву́льнага |
караву́льных |
| Д. |
караву́льнаму |
караву́льнай |
караву́льнаму |
караву́льным |
| В. |
караву́льны (неадуш.)
караву́льнага (адуш.) |
караву́льную |
караву́льнае |
караву́льныя (неадуш.)
караву́льных (адуш.) |
| Т. |
караву́льным |
караву́льнай
караву́льнаю |
караву́льным |
караву́льнымі |
| М. |
караву́льным |
караву́льнай |
караву́льным |
караву́льных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Вартавы́ (КЭС, лаг.) ’вартаўнік’. Параўн. укр. вартови́й ’тс’. Можна думаць, што гэта слова ўзнікла на базе словаспалучэння (параўн. укр. вартова́ сторо́жа ’каравульная варта’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
караву́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да каравула (у 1 знач.), прызначаны для яго. Каравульны начальнік. Каравульнае памяшканне. // Які стаіць у каравуле, нясе каравул. Каравульная каманда. □ Па капцах .. вёскі стаялі каравульныя чырвонаармейцы. Чарот.
2. Звязаны з нясеннем каравула (у 2 знач.). Партызаны неслі каравульную службу, пасты і сакрэты былі расстаўлены. Навуменка.
3. у знач. наз. караву́льны, ‑ага, м. Той, хто стаіць у каравуле. Паставіць каравульных. □ На пошце, тэлеграфе і ў іншых месцах з’яўляюцца каравулы вернага Часоваму ўраду франтавога камітэта, якія патрабуюць ад каравульных Ваенна-рэвалюцыйнага камітэта здачы пастоў. «Полымя».
4. у знач. наз. караву́льная, ‑ай, ж. Памяшканне для каравула.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кама́нда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. Кароткі вусны-загад камандзіра па ўстаноўленай форме. Аддаць каманду. □ Падпільнаваўшы калону варожых машын, [лейтэнант] падаў каманду: — Агонь! «Маладосць». Палку даюць каманду «смірна!» Панчанка. // Распараджэнне, загад, сказаныя коратка і ўладна. — Стукайце шафёру ў кабіну! — падала каманду Зіна. Кулакоўскі.
2. Камандаванне якой‑н. воінскай часцю. Першы, найлепшы ўзвод атрада, пад камандай.. Кеды пераправіўся на варожы бок Нёмана. Брыль. // Пра кіраўніцтва з боку каго‑н., над кім‑н., аб чыёй‑н. уладзе над кім‑н. — Не павінна тое гора над чалавекам каманду займець. Няхай яно і цяжкае, але трэба адолець яго... Лынькоў. Узваліўшы на сані невад, чалавек дванаццаць мужыкоў пад камандай Леўшуна паехалі на рыбу. Колас.
3. Невялікае вайсковае падраздзяленне, атрад, а таксама часова выдзеленая вайсковая часць спецыяльнага прызначэння. Каравульная каманда. Каманда падрыўнікоў. □ Кірылу падстрыглі і накіравалі ў вучэбную каманду, адкуль ён трапіў на фронт пад Баранавічы. Паслядовіч. // Асабовы састаў, экіпаж судна. Людзей тут [на буксіры] мала, каманда, уключаючы ўсіх — ад капітана да качагара, складаецца чалавек з дваццаці. Краўчанка. // Спартыўны калектыў. Валейбольная каманда. Зборная каманда.
•••
Далажыць па камандзе гл. далажыць 1.
Як па камандзе — дружна, разам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)