калаці́цца, калачу́ся, кало́цішся, кало́ціцца; незак.
1. Дрыжаць, хістацца, трэсціся.
Сцены калоцяцца ад выбухаў.
К. ад страху.
Лісце калоціцца.
Сэрца моцна калоціцца.
2. Сварыцца, біцца (разм.).
3. перан. Непакоіцца, хвалявацца за каго-, што-н., клапаціцца аб кім-н.; ашчадна расходаваць.
К. за сваё дабро.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
калаці́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
калачу́ся |
кало́цімся |
| 2-я ас. |
кало́цішся |
кало́ціцеся |
| 3-я ас. |
кало́ціцца |
кало́цяцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
калаці́ўся |
калаці́ліся |
| ж. |
калаці́лася |
| н. |
калаці́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
калаці́ся |
калаці́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
кало́цячыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
калаці́цца несов.
1. дрожа́ть, трясти́сь; содрога́ться;
сце́ны кало́цяцца ад вы́бухаў — сте́ны дрожа́т (содрога́ются) от взры́вов;
к. ад стра́ху (ра́дасці) — дрожа́ть от стра́ха (ра́дости);
лі́сце кало́ціцца — ли́стья дрожа́т;
2. (за што) перен. дрожа́ть (над чем);
к. за ко́жную капе́йку — дрожа́ть над ка́ждой копе́йкой;
3. (о сердце) колоти́ться, би́ться, трепета́ть;
4. ссо́риться, гры́зться;
5. страд. трясти́сь; окола́чиваться; молоти́ться, обива́ться, выкола́чиваться; см. калаці́ць 1, 2, 5
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
калаці́цца, калачуся, калоцішся, калоціцца; незак.
1. Дрыжаць, хістацца, трэсціся. Ад артылерыйскай стральбы калаціліся сцены. Лынькоў. // Часта, сударгава ўздрыгваць (пра рукі, ногі, цела і пад.). Калаціцца ад страху. □ Калі Арына дакранулася да яе [Ледзіных] плячэй, то пад рукой адчула, як дачка калоціцца ў немым плачы. Карпаў. У нецярплівым чаканні моцна грукае сэрца і калоцяцца рукі. Шамякін. // Моцна біцца (пра сэрца). Рукі яго [Хвашча] трэсліся, вочы ліхаманкава разгараліся, сэрца калацілася, гатовае выскачыць. Лупсякоў.
2. Разм. Біцца, сварыцца. — Зямля ж, брат, вольнаю з’явілася ў свет, дык навошта дзяліць яе, рэзаць на шматкі, калаціцца з-за яе? Колас. [Сыны] калаціліся і грызліся адзін з адным за сваю .. гаспадарку. Чорны.
3. перан. Непакоіцца, хвалявацца за каго‑, што‑н. Калі .. [камендант] заходзіў у вёску — сяляне баяліся паказацца, калаціліся за сваё дабро. Бажко. // над кім-чым. Клапаціцца аб кім‑н., старанна, клапатліва ахоўваць каго‑н. Калаціцца над дзецьмі, унукамі. // Берагчы што‑н., ашчадна расходаваць. Калаціцца за кожную капейку. □ Безумоўна, большасць калгасаў тут бачыла беражлівае сэрца Вароніча, які за кожную дробязь у гаспадарцы калоціцца і стаіць, як за сваё. Грамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закалаці́цца, -лачу́ся, -ло́цішся, -ло́ціцца; зак.
Пачаць калаціцца.
Закалацілася ўсё ўнутры.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сотряса́ться дрыжа́ць, трэ́сціся, калаці́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пакалаці́цца, ‑лаяўся, ‑лоцішся, ‑лоціцца; зак.
Калаціцца некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
калатну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.
Аднакр. да калаціцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дрожа́ть несов., в разн. знач. дрыжа́ць; трэ́сціся; калаці́цца;
дрожа́ть всем те́лом дрыжа́ць (трэ́сціся, калаці́цца) усі́м це́лам;
дрожа́ть пе́ред ке́м-нибудь дрыжа́ць (калаці́цца) пе́рад кім-не́будзь;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
содрога́ться несов.
1. дрыжа́ць, уздры́гваць;
2. перен. калаці́цца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)