зірка́ты
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
зірка́ты |
зірка́тая |
зірка́тае |
зірка́тыя |
| Р. |
зірка́тага |
зірка́тай
зірка́тае |
зірка́тага |
зірка́тых |
| Д. |
зірка́таму |
зірка́тай |
зірка́таму |
зірка́тым |
| В. |
зірка́ты (неадуш.)
зірка́тага (адуш.) |
зірка́тую |
зірка́тае |
зірка́тыя (неадуш.)
зірка́тых (адуш.) |
| Т. |
зірка́тым |
зірка́тай
зірка́таю |
зірка́тым |
зірка́тымі |
| М. |
зірка́тым |
зірка́тай |
зірка́тым |
зірка́тых |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
зірка́ты разг. пучегла́зый; глаза́стый
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зірка́сты і зірка́ты, -ая, -ае (разм.).
1. З вялікімі вачамі; вірлавокі.
2. З вострым зрокам; зоркі.
|| наз. зірка́стасць, -і, ж. і зірка́тасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зірка́ты, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і зіркасты. Зіркатая сіняя страказа села на.. сцяблінку і ў той жа час пырхнула. Хомчанка. Абвёў [дзед Сапрон] усю грамаду не зусім зіркатымі вачамі, сказаў яшчэ: — Э-эх, многа чаго помню!.. Лёс такі наш. Каваль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пучегла́зый разг. вірлаво́кі, лупа́ты, зірка́ты.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Рачка́ты ’вірлавокі’ (Мат. Гом.), сюды рачкова́ты, рачкове́нь ’зіркаты, з вялікімі вачыма’ (ТС). Да рак 1 (гл.) з-за выпучаных вачэй, параўн. вырачыць, вырачка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Зрын ’зрок’ (лід., Сл. паўн.-зах.). Прыклад «зрын яго ні свеціць, ніскі на вочы» не даказвае тоеснасці значэння зрын — зрок. Утварэнне з таго ж кораня, але з нетыповым афармленнем (суфіксацыяй ‑inъ, ‑ynъ?); параўн. дрын, плын. Параўн. яшчэ зрынка́ты ’зіркаты’ (Сцяшк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тара́шчыць ’шырока раскрываць (вочы); здзіўлена або спалохана глядзець’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), тарэ́шчыць ’вылупляць (вочы)’ (дзісн., Нар. сл.); сюды ж тарашча́ка ’вірлавокі, лупаты, зіркаты’ (Ласт.). Укр. дыял. тара́щити ’вытрэшчваць, вылупліваць’, рус. тара́щитъ ’тс’, дыял. ’растапырваць’, тара́щиться ’цягнуцца, плясціся’. Варбат (Этимология–1971, 14) рэканструюе *torščiti як ітэратыў да *tьrskati, гл. тараскаць. Сувязь з вы́трашчыць (гл.), укр. витріща́ти ’вытрэшчваць’, польск. wytrzeszczyć ’вытрашчыць’, чэш. vytřeštiti ’тс’, славац. vytreštiť ’тс’ застаецца праблематычнай, гл. Фасмер, 4, 23; ЕСУМ, 5, 522. Параўн. тапарашчыць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)