зусі́м
прыслоўе
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| зусі́м |
- |
- |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
зусі́м, прысл.
1. Абсалютна, поўнасцю.
У хаце стала з. цёмна.
Я яго не з. зразумеў.
2. (перад адмоўем). Ні ў якой ступені, ніколькі (разм.).
З. не смешна.
Я тут з. не жартую.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зусі́м нареч.
1. совсе́м; соверше́нно;
з. до́бра — совсе́м хорошо́;
з. цёмна — совсе́м (соверше́нно) темно́;
з. глухі́ — соверше́нно (совсе́м) глухо́й;
з. апусці́ўся — совсе́м (соверше́нно) опусти́лся;
з. нічо́га не ве́дае — совсе́м (соверше́нно) ничего́ не зна́ет;
2. (в по́лной ме́ре) вполне́, совсе́м;
з. даро́слы чалаве́к — вполне́ (совсе́м) взро́слый челове́к;
не з. здаро́вы — не вполне́ здоро́в;
3. (окончательно, навсегда) совсе́м;
ён з. вы́ехаў з го́рада — он совсе́м уе́хал из го́рода;
4. во́все;
ён і быў не ве́льмі здаро́вы, а цяпе́р і з. злёг — он и был не о́чень здоро́в, а тепе́рь и во́все слёг
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зусі́м, прысл.
1. Абсалютна, поўнасцю. Дзверы неўзабаве зачынілі, і ў вагоне стала цёмна зусім. Самуйлёнак.
2. Разм. Назаўсёды. — Цяпер от, у гэтую хвіліну, я збіраюся ісці з дому зусім. Чорны.
3. (з адмоўем: не зусім). Не вельмі, не поўнасцю. Не зусім здаровы. Не зусім разумны. □ Няскладны машыніст у пацёртай нямецкай форменцы быў заняты не зусім звычайнай для яго працы справай. Лынькоў.
4. Вельмі, дужа. Ладымер насупраць Сымона зусім шчуплы і худы. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Зусі́м дыял. заўсем, заўсём (Сл. паўн.-зах.). Рус. зах.-бранск. зусим ’тс’, укр. зо́всім, зусі́м ’тс’. Параўн. рус. совсем, бел. уст. дыял. саўсім, саўсем. Спалучэнне прыназоўніка з (с < sъn) з тв. скл. адз. л. займенніка уве́сь (< vьsь). Шуба, Прыслоўе, 149.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зусім, поўнасцю, цалкам, канчаткова, даастатку, спаўна, ушчэнт, дашчэнту, нашчэнт, датла, дачыста, дочыста, дарэшты, дазвання, удрузг, удрызг / пра адчыненыя дзверы, вокны: насцеж; чыста, чыста-гладка, начыста, падчыстую (разм.); суздром (абл.); дагала (перан.) □ да канца, да апошняга, да апошняй ніткі, да адказу, раз і назаўсёды, упрах, у пух і прах, у дым, у рызу, у дошку, у парашок, у корань, пад корань, да грунту, пад мятлу, на сто працэнтаў, па вушы
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
предоста́точный зусі́м дастатко́вы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
соверше́нно нареч. зусі́м, ца́лкам;
соверше́нно глухо́й зусі́м глухі́;
соверше́нно разде́тый зусі́м раздзе́ты;
соверше́нно ве́рно зусі́м пра́вільна;
соверше́нно всё усё чы́ста.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
напаўсо́нны, -ая, -ае.
1. Які не зусім прачнуўся або не зусім заснуў.
Напаўсоннае дзіця.
2. Амаль без сну.
Напаўсонная ноч.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)