зры́нуць, -ну, -неш, -не; зрынь; -нуты; зак., каго-што (разм.).
1. Скінуць, зваліць уніз.
Вецер зрынуў гняздо з дрэва.
2. перан. Звергнуць, пазбавіць улады.
З. цара.
|| незак. зрына́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зры́нуць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
зры́ну |
зры́нем |
| 2-я ас. |
зры́неш |
зры́неце |
| 3-я ас. |
зры́не |
зры́нуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
зры́нуў |
зры́нулі |
| ж. |
зры́нула |
| н. |
зры́нула |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
зры́нь |
зры́ньце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
зры́нуўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
зры́нуць сов. све́ргнуть, пове́ргнуть; низри́нуть, низве́ргнуть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зры́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак., каго-што.
Разм.
1. Скінуць, зваліць уніз. Як з гнязда, што вецер зрынуў, Разляцеліся ўсе. Ды на фронт. Хто далей, бліжай, Біць нягоднікаў-паноў. Броўка.
2. перан. Сілай пазбавіць улады; скінуць. І чуйна ты [краіна] на варце міру Стаіш, як грозны вартавы, У бездань зрынуўшы куміра. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зрына́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да зрынуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
све́ргнуть сов. скі́нуць, зве́ргнуць, зры́нуць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
низри́нуть сов., уст. зры́нуць; (сбросить) скі́нуць; зве́ргнуць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абру́шыць, ‑шу, ‑шыш, ‑шыць; зак.
З сілай апусціць, зрынуць што‑н. на каго‑, што‑н.; скінуць. Раптам, як таран, Гарыдавец абрушыў на ўсіх Вясельны стол, нож бліснуў у руках. Танк. // перан. Накіраваць на каго‑н. усю сілу пачуццяў, клопатаў і пад. Нашыя душы і целы даўно прагнулі абрушыць лютасць на ворага. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Турну́ць ‘прагнаць аднекуль або куды-небудзь, адагнаць’ (ТСБМ, Пас., Жд. 1, Растарг., Сержп. Прымхі, Мова Сен., Сл. ПЗБ), ‘пужнуць’ (Нас., Байк. і Некр.), ‘звольніць з пасады; імкліва выгнаць’ (ТСБМ, Юрч. Сін.), ‘піхнуць, папхнуць, штурхнуць каго-небудзь’ (ТСБМ, Нас., Касп., Байк. і Некр., Жд. 1, Варл.), ту́рнуць ‘тс’ (ТС), турну́ты ‘прагнаць’ (Сл. Брэс.), турну́тэ ‘штурхнуць; хутка пагнаць’ (драг., Нар. лекс.). Параўн. укр. ту́рну́ти ‘пагнаць; штурхнуць, паслаць’, рус. турну́ть ‘прагнаць’, польск. turnąć ‘штурхнуць, выкінуць, пагнаць’, чэш. мар. turnúť ‘зыркнуць, дакрануцца’, славац. túrnuť ‘тс’, харв. чак. turnȁt ‘аддаваць’, серб. ту̏рнути ‘штурхнуць, уткнуць’, балг. ту́рна ‘паставіць, кінуць, уткнуць’, макед. турне ‘піхнуць, уткнуць, зрынуць’. Прасл. *turnǫti, суадноснае з *turati (Арол, 4, 120), гл. тура́ць, туры́ць. Параўн. Махэк₂, 661 («няяснага паходжання»).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пове́ргнуть сов.
1. уст. (свалить) звалі́ць, павалі́ць; (бросить) кі́нуць; (положить) пакла́сці; (свергнуть) зве́ргнуць, зры́нуць;
2. перен. (победить) перамагчы́; адо́лець;
пове́ргнуть врага́ перамагчы́, адо́лець во́рага;
3. перен. (в тяжёлое состояние) прыве́сці (у ця́жкі стан); (бросить) кі́нуць; (нагнать) нагна́ць (што); (погрузить) агарну́ць (чым); см. поверга́ть;
◊
пове́ргнуть в прах зні́шчыць дашчэ́нту;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)